पाचवा वाढदिवस - पिटूचा (गच्चीवरील गमतीजमती)

पाचवा वाढदिवस - पिटूचा 

(गच्चीवरील गमतीजमती)

                                                      

                                                     


                                     तसे चौधरी सदनात बरेच समारंभ झाले . पण गच्चीवर झालेला हा एकमेव समारंभ ! सगळ्यांच्या मनात आधी प्रश्न पडला असेल , आता हा पिटू कोण ? तर पिटू म्हणजे निलेश , माझा धाकटा भाऊ . पण आता तोच थोरला झालाय . सगळ्या चौधरी कुटुंबाची काळजी तोच एकटा घेतो ! तर पिटू हे त्याचे लहानपणीचे आम्ही ठेवलेले लाडाचे नाव . पण थोडा मोठा झाल्यावर आम्ही सगळ्यांनी अगदी ठरवून निलेश नावाने हाक मारायला सुरवात केली . पण खूप प्रयत्न करावे लागले मात्र आम्हाला त्यासाठी . कारण पिटू नावाची इतकी सवय झाली होती , की  पटकन तेच नाव येत असे जीभेवर . मग हळूहळू निलेश नावच सवयीचे झाले आणि पिटू या नावाचा  विसरच पडला . आता काही वर्षांपूर्वी , म्हणजे फेसबुक वापरायला सुरवात केल्यावर एकदम या नावाचा उल्लेख येऊ लागला . कारण अगदी लहान असतानाचे मित्र-मैत्रिणी , शेजारी-पाजारी , एकदम खूप वर्षांनी जोडले गेले . त्यांना 'पिटू' चीच सवय होती  आणि ते त्याची चौकशी करतांना पिटू कसा आहे ? , पिटू कुठे असतो ? वगैरे चौकशी करू लागले . एकदम हसूच आले आणि विचार आला अरेच्च्या , आपण तर 'पिटू' विसरूनच गेलो होतो !

                                                      तर पिटू हा आम्हा तीन बहिणींच्या पाठीवर झालेला , त्यामुळे त्याच्या जन्मापासूनच आम्ही सगळेच खुश होतो . तसाही पाचवा वाढदिवस मोठ्याप्रमाणात साजरा करण्याची पद्धत आहेच , त्यात हा सगळ्यात धाकटा आणि एकुलता एक . पण बाबांच्या (आजोबा) परवानगी - सम्मती शिवाय कुठलीही गोष्ट होत नसे घरात आणि त्यांच्याच मनात हा समारंभ साजरा करण्याच्या बाबतीत आले  .  संध्याकाळचा समारंभ चौधरी सदनच्या गच्चीवर करण्याचे ठरले  आणि त्याप्रमाणे तो पारही पडला . 

                                                      त्याला स्वतःला तर यातले काहीच आठवत नाही आता . मलाही फार थोड्याच आठवणी आहेत या समारंभाच्या , त्या आज मी तुम्हाला सांगणार आहे . गम्मत म्हणजे तेव्हा दादांचा कॅमेरा होता घरात चालू अवस्थेत होता , हे हल्लीच कळले मला . सकाळच्या समारंभाचे दोनच फोटो आहेत घरात  आणि आम्ही ते बऱ्याच वेळा पाहिले आहेत , ब्लॅक अँड व्हाईट आहेत . इतके दिवस मला वाटत होते आमच्या शामेन्दू काकांना बोलावले होते फोटो काढायला . पण आता या लिखाणाच्या निमित्ताने लक्षात आले की , सकाळच्या समारंभाचे दोनच फोटो काढले आहेत  आणि संध्याकाळच्या समारंभाचा एकही फोटो नाही , असे का? मग मम्मीला विचारले  तेव्हा कळले , घरच्याच कॅमेऱ्या मध्ये काढले होते हे फोटो . मग कॅमेरा असून संध्याकाळच्या समारंभाचा एकही फोटो का नाही काढला ते  माहित नाही . 

                                                      तर या समारंभाला गावातील नातेवाईक आणि मम्मी-पप्पा लोकांची मित्र मंडळी आलेली होती . फोटो नसल्याने नेमके कोण कोण आले होते माहीत नाही , आठवतही नाही . जेवण वगैरे नव्हते , फक्त अल्पोपहार होता . या संध्याकाळच्या समारंभात केकही कापला होता की नाही हे आठवत नाहीये . आज सारखी तेव्हा बुफेची पद्धत नव्हती . मग गच्चीवरील काका लोकांच्या खोल्यात सगळे पदार्थ ठेवण्याची सोय केलेली होती , तिथेच सगळे पदार्थ गरजेनुसार कागदी ताटली मध्ये घालून ठेवले जात होते आणि  मग येणाऱ्या पाहुण्यांना या भरून ठेवलेल्या कागदाच्या ताटल्या नेवून दिल्या जात होत्या . हे काम आम्ही बहिणी , मंगल आत्याच्या (वडिलांची मावस बहीण) मदतीने करत होतो . ती ताटल्या मध्ये सगळे पदार्थ घालून आमच्या हातात काळजीपूर्वक देत असे आणि मग आम्ही त्या पाहुण्यांपर्यंत पोहोचवत होतो . त्यादिवशीच्या  बेतापैकी मला फक्त फरसाण , बुंदीचा लाडू आणि रसनाचे सरबत एव्हढेच आठवतेय . 

                                                  कोण कोण पाहुणे मंडळी आली होती ते सुद्धा आठवत नाहीये . आम्ही तशा लहानच होतो आणि घरात कायम दंगा मस्ती करत असू . पण पाहुणे आले की मग आम्हाला फार बुजल्यासारखे होत असे , मग पाहुण्यांच्या समोर येणे आणि त्यांच्याशी बोलणे , ही फारच लांबची गोष्ट होती . आता कुणाही वाचकाचा यावर विश्वास बसणार नाही , पण अगदी शंभर टक्के खरे आहे हे . या दिवशी सुद्धा तसेच  केले आम्ही , कशीबशी पाहुण्यांच्या हातात फराळाची ताटली द्यायची आणि तिथून पळ काढून खोलीत येऊन बसायचे . पिटू तर पाचच वर्षाचा झाला होता त्या दिवशी आणि तेव्हा तर तो कायम मम्मीच्या मागेमागे फिरत होता तिच्या बरोबर . 

                                                 तेव्हा भेटवस्तूंचे तितकेसे प्रस्थ नव्हते . शिवाय  परत भेटवस्तू ही कल्पनाच अस्थित्वात नव्हती . सगळे जण सर्वसाधारणपणे सगळ्याच समारंभात पाकीटात पैसे घालून देत असत . या समारंभात किती आणि काय काय भेटवस्तू आल्या होत्या ते काहीच आठवत नाही . तर त्यादिवशी दादांचे एक मित्र , गाजरे काका आले होते या समारंभाला . आमच्या बऱ्यापैकी ओळखीचे होते ते तेव्हा सुद्धा . त्यांना दोन मुली आणि सगळ्यात धाकटा एक मुलगा होता . हा चौथीत असताना माझ्या वर्गात होता आणि माझ्या मागेच बसत असे त्यामुळे त्याच्याशी छान मैत्री होती आणि आजही आहे . तर हे आल्याचे मात्र अगदी ठळकपणे आठवते आहे आणि त्यांनी दिलेली भेट वस्तूही ठळकपणे आठवणीत आहे . त्यांनी ती भेट वस्तू दिल्यावर , ती खोलीत ठेवण्याचे काम माझ्याकडे आले होते . तेव्हा तो खोका बऱ्यापैकी वजनी वाटला होता आणि एक आवाज सुद्धा येत होता ते हलवल्यावर . त्यामुळे तेंव्हापासूनच मला फार उत्सुकता होती काय असेल नक्की यात . 

                                               तर हा खोका नक्की केव्हा उघडला ते आठवत नाही . पण उघडून आत काय आहे हे पाहिल्यावर आनंद मिश्रित आश्चर्याचा धक्का बसला ! त्यात बारा लाकडी  चौकोनी ठोकळे (क्यूब ) होते आणि या प्रत्येक ठोकळ्याला प्रत्येक बाजूला कागदावर प्राण्यांचे छापलेल्या चित्राचे तुकडे चिटकवलेले होते . बरोबर पद्धतीने रचना केली त्या ठोकळ्यांची , की एक-एक प्राण्याचे संपूर्ण चित्र तयार होई . असे सहा बाजूने सहा वेगवेगळे प्राणी होते आणि प्रत्येक चित्रात त्या-त्या प्राण्यांबरोबर त्या-त्या प्राण्याचे एक-एक पिल्लू सुद्धा होते . काय गोड होती ती सगळी पिल्लं ! आता सगळ्या प्राण्यांची रंगीत चमकदार चित्रच काय पण छायाचित्र , चलचित्र  सगळंच सहज उपलब्ध असते . तेंव्हा तर अशी छान-छान रंगीत चित्रं सुद्धा बघायला मिळत नसत . या भेटवस्तूच्या निमित्ताने आम्हाला ही चित्र बघायला मिळाली , ते सुद्धा त्या छान-छान आणि गोड-गोड पिल्लांसहीत ! त्यात कांगारू , जिराफ , झेब्रा , वाघ , सिंह आणि माकड असे सहा प्राणी होते . त्यातल्या जिराफाच्या चित्रात जिराफ आणि त्याचे पिल्लू पाणी पीत होते . तेव्हा कळले ते पाणी कसे पितात नदीचे, इतके उंच असुनही !

                                             माझ्या आठवणीत आमच्याकडचा हा एकमेव बैठा बौद्धिक खेळ ! पण खूप आणि मनापासून आवडायचा मला तो . कित्येक वर्ष जपून-जपून खेळत होतो आम्ही . चित्रांचे कागद थोडे जरी उचकटलेले दिसले , तरी ते लगेच नीट चिटकवत असू . याची रचना म्हणजे तीन स्तंभ(column) आणि चार रांगा(row)  ठोकळे . आधी एक एक ठोकळा रचून चित्र पूर्ण करायला शिकलो  आणि मग त्यात एकदम तरबेज सुद्धा झालो .  मग पुढे हळू हळू लक्षात आले की , एकदा का एका प्राण्याचे चित्र तयार केले की प्रत्येक स्तंभ(column) आणि प्रत्येक रांग(row) एका विशिष्ट दिशेने फिरवून ठेवले की ताबडतोब दुसऱ्या प्राण्याचे चित्र तयार होते !

                                                                                                                      

आनंदी पाऊस 

पाचवा वाढदिवस पिटूचा 

 ८ जुलै २०१९