आनंदी पाऊस (Anandi Paus)

भाग-९    (निवडक रा श्री मो)  🪔🪔🪔 🪔🏵️🏵️🏵️🪔 🪔🪔🪔 ज्ञानेश्वर-तुकारामांच्या दिंड्यांमध्ये   सामील होऊन पंढरीची वारी करण्याची  स्पर्धा अलीकडे उच्चविद्या विभूषितांमध्येही पहावयास मिळते.  शिक्षित-अशिक्षित वारकरी वर्षानुवर्षे दिंड्या-पताकांचे पालख्यांचे वारसदार आहेतच.  पण अहंकार विसरून हे तथाकथित विद्याविभूषित खऱ्या अर्थाने वारकऱ्यांपर्यंत पोहोचत असतील  तर भावी काळात समाजधारणेत परिवर्तन झाल्याचे दृश्य खरोखरच पहावयास मिळू शकेल आणि ज्ञानेश्वरांनी  अपेक्षा केल्याप्रमाणे "विश्व हे मोहरे लावावे" याची अनुभूती कदाचित येऊ शकेल.  🌸🌼🌸🌼🌸 🌸🪔🌸🪔🌸 🌸🌼🌸🌼🌸 अहंकाराचा त्याग ही असामान्य बाब या वारकऱ्यांनी सहजतेने आचरणात आणलेली असते.  ही सहजता ज्याला ज्ञानदेवांनी सहजसमाधी असे म्हटले आहे,  ती सहजसमाधी विठ्ठल भक्तीने भारावलेल्या या समाजाचे अविभाज्य अंग असते. 🌸🪔🌸🪔🌸 🌸🌼🌸🌼🌸 🌸🪔🌸🪔🌸 सर्व सजीवांमध्ये खलप्रवृत्तीचा अंश कायमच कार्यरत असतो.  या खलप्रवृत्तीला आपण प्रयत्नपू...

  भाग-७   (निवडक रा श्री मो)  🌷🌷🌷 🪔🪔🪔 🌷🌷🌷 🌺🌺🌺 ज्ञानेश्वरीमध्ये उपयोजिलेला एकही शब्द हीन दर्जाचा,   मनाला बोचणारा, समाजबाह्य तथा रूढीबाह्य  असा शोधूनही सापडणार नाही.  त्यांचे निरुपण म्हणजे केवळ शब्दांचा फुलोरा नसून भाव-रसांचा,   ज्ञानेंद्रियांना तृप्त करणाऱ्या अमृतसरितेचा महापूर आहे. 🌺🌺🌺 🪔🪔🪔 🌺🌺🌺ज्ञानेश्वरी इतका लोकप्रिय ग्रंथ महाराष्ट्रात दुसरा आढळणार नाही.   ज्ञानेश्वरी समजो, न समजो, तिचं पारायण करण्याची संधी मिळो न मिळो, पण ज्ञानेश्वरी घरात असण्याचा आनंदही शब्दातीत आहे. घरात ज्ञानेश्वरी असणे म्हणजे मात्यापित्यांचे  विशेषतः माउलीच्या अस्तित्वाचे प्रतिक मानले जाते.🌺🌺🌺  🪔🪔🪔 🌺🌺🌺माऊली हे बिरूद लोकांनी स्वतःहून त्यांना अर्पण केलेले आहे.  म्हणून ज्ञानदेव शब्द उच्चारताच स्वतःच्या माऊलीची आठवण तर होतेच होते,  शिवाय आपल्या पाठीशी माऊली असल्याचा भास होतो.  ज्ञानेश्वरीचे पारायण करताना आपण ठायी-ठायी वात्सल्याने चिंब-चिंब होऊन जातो.  क्षणाक्षणाला गहिवरून येते. याची मोकळी प्रचीती आषाढीच्...

  भाग-८  (निवडक रा श्री मो) 🌷🌷🌷 🪔🪔🪔 🌷🌷🌷   🪔ज्ञानदेवांचे नामदेवांकडे जाणे आणि  नामदेवांचे ज्ञानदेवांबरोबर प्रवास करणे  हा ज्ञान आणि भक्ती या मोक्षमार्गावरील दोन प्रवाहांचा मनोज्ञ संगम होता.🪔 🏵️🏵️🏵️ 🪔ज्ञानदेव आणि नामदेव यांच्यामध्ये,  म्हणजेच शिव आणि विष्णू मध्ये असलेले  द्वैत संपून शिव विष्णुमय झाला आणि विष्णू शिवमय झाला.   म्हणून ज्ञानदेवांनीच म्हटले आहे,  "विठूने शिरी वाहिला देवराणा."  "देवराणा" म्हणजे दुसरे तिसरे कोणी नसून प्रत्यक्ष महादेव म्हणजे शिवलिंग होय. 🪔 🏵️🏵️🏵️ 🪔आळंदी ते पंढरी हा प्रवास आजच्या महाराष्ट्राच्या आध्यात्माचे नुतनीकरण करण्यात,  ज्ञानेश्वरांची चेतना दुःखीतांपर्यंत, आर्तापर्यंत पोहोचविण्यात यशस्वी झाला आहे,  असे जमणाऱ्या भाविकांच्या सळसळत्या चैतन्यावरून वाटते.🪔   🏵️🏵️🏵️ 🪔काही माता-भगिनींच्या माथ्यावर मानाची तुळस असते.  पायातील वाहणांकडे  कुणाचे लक्ष नसते.  कधी तुटकी वहाण तर कधी अनवाणी  अशा उन्मनी अवस्थेतून यांची वाटचाल होत असते.  ...

   भाग-६  (निवडक रा श्री मो)  🪔🌷🌷🌷🪔 🌷🪔 सामान्य माणूस प्रपंचाचा दिवसेंदिवस बोजड  होत जाणारा गाडा ओढण्यात इतका गुंतलेला असतो  की त्याला अध्यात्म, तत्वज्ञान, ज्ञानेश्वरी याकडे पहावयास अवसरच नसतो.  पण जस जसा तो या रगाड्यात पिचला जातो, तस तसा तो भक्तिमार्गाकडे(अध्यात्माकडे) वळण्याचा  विचार करतो. 🪔🌷 🪔🌷🌷🌷🪔 🌷🪔 गीता-ज्ञानेश्वरी ही तत्वज्ञान सांगणारी शास्त्रे असल्याने  इंग्रजांनी ती शिक्षण क्षेत्रात येऊच दिली नाहीत.  अध्यात्म आणि शिक्षण यांची सतत फारकत केल्याने  शिक्षण क्षेत्रात तर गोंधळच गोंधळ निर्माण झालेला आहे. 🪔🌷 🪔🌷🌷🌷🪔 🌷🪔 गीतेमधील तत्वज्ञानाला भारतीय तत्वज्ञानाचे सार मानले जाते.  प्रस्तुत तत्वज्ञान जनसामान्यांपर्यंत पोहोचवावे म्हणजे  दिवसेंदिवस वृद्धिंगत होत जाणारे होईल.  दिशाहीन वाटचाल संपून  आत्मज्ञानाच्या प्रकाशात भाग्योदयाकडे नेणारी वाटचाल सुरु होईल.  या हेतूने प्रेरित होऊन ज्ञानदेवांनी ही टिका केली आहे. 🪔🌷 🪔🌷🌷🌷🪔  🌷🪔  गीता ही समजण्यास दुर्बोध, परस्पर ...

  भाग-५ (निवडक रा श्री मो)  🪔🪔🪔 🌷🌷🌷 🪔संत आणि संतकार्य 🪔 🪔मातृभूमी साठी संतांचे योगदान-एक वेगळा दृष्टीकोन!🪔 🌷🌷🌷 🪔🪔🪔 ज्ञानदेवांच्या व्यक्तीमत्वात तत्त्वज्ञान(इंटरप्रिटेटिव्ह) व काव्य(क्रिएटिव्ह) ह्या परस्परविरोधी प्रवाहांचा विहंगम संगम झाल्याचे स्पष्ट होते. सच्चं भण गोदावरी 🌷🌷🌷 🪔🪔🪔 🌷🌷🌷 नामदेवांनी ज्ञानोत्तर भक्तीचा प्रसार पंढरपूर तथा महाराष्ट्रभर केला एवढेच नसून त्यांनी भक्ती धर्माची पताका पंजाब मधील अमृतसर (घुमन) पर्यंत पोहोचविली. म्हणून शीख धर्म संस्थापक गुरु नानकांनी आपल्या लिखाणातून (गुरु ग्रंथ साहिब) त्यांना अमर केले आहे आणि आजही शिखांमध्ये नामदेवांचे स्थान अत्यंत पुजनिय आहे. नांदेड येथील हुजूर साहेब गुरुद्वाराला भेट देणारे यात्रेकरू आवर्जून नामदेवांच्या नरसी गावाला भेट देतात हे विशेष होय. सच्चं भण गोदावरी 🌷🌷🌷 🪔🪔🪔 🌷🌷🌷 ज्ञानदेवांनी एकनाथांच्या स्वप्नात जाऊन आळंदी येथील समाधी अवस्थेमध्ये आपल्या गळ्याभोवती अजान वृक्षाच्या मुळीचा फास आवळला जात असून त्या त्रासातून आपली मुक्तता करावी असा दृष्टांत दिला. याचाच अर्थ समाजातील ज्ञानदेवां...

भाग-४ (निवडक रा श्री मो)    आजची पुढील सर्व वाक्यं डॉ रा श्री मोरवंचीकर लिखीत  "येई परतुनी ज्ञानेश्वरा"  या ग्रंथातील आहेत.  🪔🪔🪔 🌷🌷🌷 🪔🪔🪔 🌸💫 पारायण हा शब्द परा आणि आयन या शब्दांपासून तयार झालेला आहे. परा म्हणजे परमेश्वर आणि आयन म्हणजे त्याचे अस्तित्व, त्याचे चलनवलन, त्याचे कर्तृत्व. म्हणजे परमेश्वराच्या व्याप्तीचा शोध घेण्याचे कार्य पारायणातून साधावे आणि भक्त व परमेश्वर यांच्यामध्ये असलेले व्दैत दूर व्हावे अशी त्यामागील भूमिका असते. परंतु पारायणाचा संबंध सकाम भक्तिशी जोडला गेला तर तो पारायणाच्या मूळ हेतूपासूनच अभ्यास शेकडो मैल दूर जातो.💫🌸  🪔🪔🪔 🌷🌷🌷 🪔 🪔 🪔 🌸💫 महाभारत हे संघर्षाचं प्रतीक आहे, गीता कर्माचे, भक्तीचे, योगाचे, ज्ञानाचे प्रतीक आहे तर उपनिषदे ही जिवा-शिवाच्या मैत्रीची प्रतिके आहेत.💫🌸 🪔🪔🪔  🌷🌷🌷 🪔🪔🪔 🌸💫प्रामाणिक वारकऱ्यांच्या दृष्टीकोनातून सर्वात भव्य मंदिर अंतःकरणातच असते.💫🌸 🌷🌷🌷 🪔 🪔 🪔  🌷🌷🌷 🌸💫लोकजीवनाला कल्याणकारी मार्ग दाखविणे, म्हणजेच विश्व मोहरे लावणे, लोकमानसात आत्मविश्वास निर्माण करणे आ...

  भाग-३ (निवडक रा श्री मो) (समाधीतील स्पंदने)  तेर येथील संग्रहालयात असलेल्या हस्तिदंती  बाहुलीच्या केश रचनेचे सरांनी केलेले वर्णन!  (सातवाहन कालीन महाराष्ट्र)  ©️आनंदी पाऊस (निवडक रा श्री मो)  २०डिसेंबर२०२२   

भाग-२  (निवडक रा श्री मो ) ©️आनंदी पाऊस  निवडक रा श्री मो १६ डिसेंबर २०२२  

  भाग-१  (निवडक रा श्री मो )     सस्नेह नमस्कार!  बऱ्याच दिवसापासून हे सदर चालू करावे असे मनात होते. तथापि काही कारणाने किंवा योग्य वेळ आणि मुहूर्त न मिळाल्याने राहून जात होते. पण आजच्या सारखा योग्य आणि सुंदर मुहूर्त असणे नाही. आज  रा श्री मो  म्हणजे माझे गुरु  आंतरराष्ट्रीय कीर्तीचे इतिहास आणि पुरातत्व संशोधक, संस्कृती-पुरुष, ऋषीतुल्य डॉ.प्रा. रा श्री मोरवंचीकर  यांचा जन्मदिवस! आज त्यांनी  ८४व्या वर्षांत पदार्पण केले आहे! त्यांना 🪔🌷🌷🌷उत्तम आरोग्य संपदा लाभो🌷🌷🌷🪔 अशा सप्रेम सदिच्छा व्यक्त करते! आणि  निवडक रा श्री मो  हे सदर आज पासून सुरू करते.  त्यांचे खास आणि एकमेवाद्वितीय वैशिष्ट म्हणजे अतिशय सूक्ष्म, सर्वस्पर्शी अभ्यास, संशोधन! या अभ्यासावर, संशोधनावर त्यांनी अमाप लिखाण सुद्धा केले आहे, अजूनही करत आहेत. इतिहासासारखा बोजड आणि अतिशय नावडता विषय. पण त्यांच्या या सूक्ष्म अभ्यासामुळे हा विषय, ह्या विषयाचा अभ्यास इतका मनोवेधक, चित्तवेधक आणि रंजक होऊन जातो की इतिहासाला शत्रू मानणारा वाचक/अभ्यासक(माझ्यासारखा)  इतिहा...