प्रस्तावना

                                                                                  

                                                                                            प्रस्तावना                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                            

                                                           'चौधरी सदन'  म्हणजे माझ घर, मी जन्मापासून अकरा  वर्षांची झाले तोपर्यंत या घरात राहिले. तर ही इमारत माझ्या आजोबांनी बांधली आहे. अणि त्यांनीच हे नाव दिले या आमच्या घराला . क्रमाक्रमाने एक एक मजला ते बांधत गेले, आम्ही वरच्या मजल्यावर स्थलांतरीत होत गेलो अणि खालचे मजले भाड्याने दिले गेले. आजोबा, ज्यांना आम्ही बाबा म्हणतो, आज  ते नाहीत आमच्यात, पण त्यांच्या उल्लेखाशिवाय 'चौधरी सदन' उभेच राहू शकत नाही, लेखाच्या स्वरूपात सुद्धा! मी त्यांच्या वाढदिवसाला माझ्या हाताने शुभेच्छा पत्र करून पाठवत असे बऱ्याच वेळा. पण कोण आनंद त्यांना त्याबद्दल, आणि किती कौतुक, शब्दात सांगणे केवळ अशक्य! आणि आता हे सगळे पाहून, वाचून तर त्यांना किती आनंद झाला असता याची मी कल्पना सुद्धा करू शकत नाही. असे हे आमचे बाबा, हा एक स्वतंत्र अणि मोठ्ठा विषय आहे. त्यांच्या बद्दल नंतर सांगेनच, पण आज हे सगळे अनुभवायला ते सोबत नाहीत याची खूप मोठ्ठी खंत आहे माझ्या मनात. एक व्यक्ती असते .......आयुष्यभर सगळ्यांच्या आयुष्यात आनंद निर्माण करत असते, वेगवेगळ्या रूपाने. पण त्यांनी आम्हाला दिलेला आनंद अगदी अपरिमित आहे........अगदी आयुष्य भर पुरून उरणारा  !!!!   

                                                                 मी वास्तुकलेचा अभ्यास करत असतांना मला चौथ्या वर्षी थिसीस करावा लागत होता. त्या वेळी माझ्या मनात "रिडेव्हल्पमेंट ऑफ नशिराबाद" हा विषय होता. जेणे करून मला आपल्या मूळ गावाबद्दल सगळी माहिती गोळा करता येईल, त्याचा अभ्यास करता येईल आणि सोबतच परिपूर्ण  रिडेव्हल्पमेंटचा आराखडा ही तयार करता येईल, असा माझा मानस होता. पण माझ्या गाईड ना हा विषय मान्य नव्हता. आणि त्यांनी मला "ऍग्रीकल्चर प्रोड्युस होलसेल मार्केटयार्ड" असा विषय घेऊन थिसीस करायला लावला. यानिमित्ताने मला जळगाव मधील मार्केट यार्डस  बघता आली, त्यांचा अभ्यास करता आला. पण तेव्हापासून नशिराबादच्या घराचे, 'चौधरी सदन'चे, गांधी नगरच्या घराचे दस्तावेजीकरण करावे हा विचार चालूच होते. पण मग मधल्या काळात स्थापत्यशास्त्राची पदवी  झाल्यावर लग्न, संसार, व्यवसाय  वगैरे वगैरे करता करता हे सगळे जरा बाजूला पडले.

                                                                 माझ्या मनात, डोक्यात 'चौधरी सदन', गांधी नगरचे घर आणि नशिराबादचे घर या सगळ्यांचे दस्तावेजीकरण करायचे होते हे खरेच. आणि मी ते आज ना उद्या केलेही असतेच. त्यामुळे मला खूप मानसिक समाधान आणि आनंद मिळाला असता. माझ्या काही या क्षेत्रातील मित्र-मैत्रिणी यांना सुद्धा मी हे काम दाखवले असते, त्यानांही ते सगळे बघून निश्चितच आनंद झाला असता, तसेच पुढच्या पिढीतील ज्यांनी कुणी या विषयाशी संबंधीत शिक्षण घेतले तर त्यांना सुद्धा ते सगळे बघायला नक्कीच आवडले असते. 

                                                                तीन-चार वर्षांपासून हे अधून मधून परत परत डोक्यात, मनात येत होते, पण कुठे काही सुरुवात होत नव्हती. दोन वर्षांपासून चंद्रमोहन कुलकर्णी सर, जे एक थोर चित्रकार आहेत आणि अभिनव म्हणजे माझ्याच महाविद्यालयाचे विध्यार्थी आहेत. यांनी निरनिराळ्या इमारती, दुकानं  यांच्या नावांच्या पाट्यांचा अभ्यास, फोटो, लिखाण सुरु केले आणि अधून मधून मला ते बघायला मिळत होते. त्यामुळे मग परत 'चौधरी सदन' ही अक्षरं माझ्या भोवती पिंगा घालू लागली, सारखे खुणावू लागली  आणि डोक्यात ठाणच मांडून बसली. दुसरे काही सुचूच देईनात मला! शेवटी योगिताला सगळ्यात सोप्पे होते म्हणून तिला 'चौधरी सदन' चे नावासहित दोन-तीन फोटो काढून पाठविण्याची विनंती केली आणि तिने ती लगेच मान्यही केली. मला वाटले दोन-तीन  दिवस तरी लागतील, पण दुसऱ्या दिवशी सकाळीच अचानकपणे 'चौधरी सदन' समोर येऊन ठाकले. पारच गोंधळ उडाला माझा! काय करावे ते सुचेना. सगळ्या आठवणींनी मला एकदम झपाटून टाकले. शेवटी एक दिवस सरांना तो फोटो दाखवला. तो बघताक्षणी ते म्हणाले या इमारतीशी आणि नावाशी तुझी खूपच इमोशनल अटॅचमेंट दिसतेय आणि मला ती ऐकायला आवडेल. पण काही दिवस मी काहीच उत्तर देऊ शकले नाही त्यांना. दोन कारणे होती. एक महत्वाचे म्हणजे काय सांगावे, कुठून सुरु करावे  ते सुचेना आणि दुसरे म्हणजे माझा नेमका तेव्हाच उजवा खांदा दुखत होता, त्यामुळे सलग इतके टायपिंग करणे शक्य नव्हते. मग हे दुसरे कारण सांगून टाकले त्यांना. तरीही ते अधून मधून चौकशी करत, खांदा कसा आहे?

                                                                मग एक दिवस सरळ फोनवरच एक मोठा परिच्छेद  टाईप केला सुचेल तसा आणि दिला पाठवून त्यांना. त्यांनी तो लगेच वाचला आणि म्हणाले खूप काही दिसतंय तुझ्या जवळ 'चौधरी सदन' बद्दल सांगण्यासारखं. मी म्हटले हो खूप आहे पण तुम्ही कंटाळून जाल म्हणून थोडंच लिहिलं. मग ते म्हणाले लिही, लिही, सगळं लिहून काढ, माहितीवजा न लिहिता भावनिक पातळीवर जाऊन, अनुभवून लिही. मग डोक्यात, मेंदूत, मनात, हृदयात हा भुंगा शिरला आणि सारखं आतून पोखरू लागला. जराही  स्वस्थ बसू देईना आणि त्यातच समजले, 'चौधरी सदन' विक्रीला आहे. मग वाटले थेट चौधरी सदन मध्ये जाऊन प्रत्येक कानाकोपरा बघून अनुभवावा.कारण विक्री झाली की ती शंभर टक्के पाडून टाकली जाणार, पण तिथे जाऊन येणे मला आत्ता तरी अगदीच शक्य नव्हते. मग निलेश  माझ्या मदतीला धावून आला. शक्य तितके छायाचित्रं काढून पाठवले आणि मला छानपैकी  'चौधरी सदन' च्या कान्याकोपऱ्यातून  फिरवून आणले. पण तरीही कळेना कुठून लिहायला सुरवात करावी? आणि सगळी नीट माहिती गोळा करणेही आवश्यक होते. मग मी घरात सगळ्यांशी फोन आणि व्हाट्सअप वर चर्चा सुरु केल्या आणि सगळ्यांच्या आठवणी गोळा करायला सुरुवात केली. फार मस्त वाटत होती ही सगळी वाटचाल! सगळ्यांच्या आठवणींना उजाळा मिळत होता.  मग एक एक मुद्दे लिहून ठेवत गेले. 'चौधरी सदन'च्या लिखाणाला सुरुवात करायची होती पण बाकी विषयांवरचं लिखाण सुरु होऊन गेले. दोन महिन्यात जवळ जवळ दहा इतर विषयांवर लेख लिहून झाले, तरी 'चौधरी सदन' अजून विचारच करायला लावत होते. बाकी लिखाण झाल्याचा खूप आनंद वाटत होता, पण आपण 'चौधरी सदन' ची सुरुवात सुद्धा करू शकत नाही याची खूप खंत वाटत होती. 

                                                                एक विचार पक्का केला. कटू आठवणी नाही लिहायच्या. लिहायच्या त्या फक्त आनंदी आठवणी! ज्या मला आठवतांना , लिहितांना  आणि ते क्षण परत जगतांना  आनंद देतील आणि वाचणाऱ्याना वाचतांना , आठवतांना  आणि ते क्षण परत जगतांना  फक्त आणि फक्त आनंदच देतील आणि ओठावर, चेहऱ्यावर छानसं  हसू फुलवतील!!! पण तरी प्रश्न होताच सुरुवात कुठून करावी? माझ्या मनात  प्रचंड उलथापालथ, खूप विचार, नुसते विचार, फक्त विचार, असे सगळे खूप दिवस, म्हणजे दोन जानेवारी ते एक-दोन मे इतका मोठा काळ चालू होते. कारण ही इमारत  बांधायला सुरुवात केली तेव्हा मी नव्हते त्यामुळे मला त्याबद्दल काहीच माहिती नाही, मग आठवणी पण नाहीत. मग कशी  आणि काय एकदम कल्पना आली! सुरुवात गच्चीवरून करू या आणि मग एक एक मजला खाली उतरू या! आणि काय भारी वाटले माहितीये .......! was on cloud nine!!!

                                                               चंद्रमोहन सरांनी ही जी काय मला सगळं लिहून काढायची कल्पना दिली, त्यामुळे मला चक्क माझे बालपण परत जगण्याची संधीच मिळालीय. एव्हढेच नाही तर आमच्या अख्ख्या कुटुंबाला तो सगळा काळ परत जगण्याची आणि तो आनंद लुटण्याची आयतीच संधी मिळालीय. आता तर हे सगळे लिखाण ब्लॉग वर गेल्यावर असंख्य लोकांना वाचण्याची संधी मिळेल आणि या सगळ्यातून अगदी अनंत आणि अखंड आनंदाचा झरा कायमच झिरपत राहील. सर अगदी शतशः आभार!!!

                                                                  मग छान झाली मुद्देसूद सुरवात आणि पंधरा मे ला पहिला लेख लिहून झाला. तो म्हणजे कोजागिरीचा. माझ्या मनाहृदयातही कोजागिरी सारखा पूर्ण चंद्र उगवला आणि सगळी कडे लख्ख, शांत, मधुर चांदणं पसरलं, माझ्या आठवणींच्या लेखांचं! मी तर छान न्हाऊन निघाले आहे आणि न्हाऊन निघतच आहे कायमची या आनंदी आठवणींच्या चांदण्यात. तुम्ही सगळेही या माझ्या सोबत या, ह्या आनंदी आठवणींच्या चांदण्यात न्हायला! आणि ते सगळे छानछान आनंदी क्षण आपण परत सोबतीने जगू या आणि आनंदित होऊन जाऊ या.......!!!

  

ध्वनीफीत 

©आनंदी पाऊस 

 चौधरी सदन 

  ८ जून २०१९