🐕🐈पाळीव प्राणी /पक्षी 🦜 (काही अनुभवलेलं...)

  🐕🐈पाळीव प्राणी /पक्षी 🦜

(काही अनुभवलेलं...)

                                                 मी कधी या विषयवर लेखन करेन असे वाटले नव्हते. पण कालच माझ्या डोळ्यासमोर, माझ्या घरात प्रसंगच तसा घडला. पण काल वेगळ्या विषयावर लिखाण चालू होते. त्यामुळे काल लिहिणे नाही झाले. मग आज लगेचच लिहायला घेतले. 

                                                     बहुतेक प्रत्येकाच्या आयुष्यात हे सगळे येतच असावे असे वाटते. कारण लहान असताना, प्रत्येकालाच त्याचे आकर्षण असतेच. आपल्याकडे सुद्धा काही तरी असावं असे वाटते. किंवा शेजारीपाजारी किंवा मित्र मैत्रिणी किंवा नातेवाईक या पैकी कुणाकडे असेल तर तिथे वारंवार जावेसे वाटत असते. 

                                                     अगदी खूप लहान असताना पहिला पाळीव प्राणी, खरंतरं पक्षी जवळून पाहिला तो म्हणजे पोपट ! आमच्या पप्पांच्या(मधले काका) मित्राकडे होता, त्यांचा पाळलेला पोपट. त्यांच्याकडे जायचे म्हणजे मी एकदम खुश! तो नक्की काय काय बोलत असे आठवत नाही. पण विठू विठू म्हणत असे. त्याच्या त्या पिंजऱ्यातल्या झोक्यावर बसून छान झोके घेत असे. त्या काकू त्याला लाल मिरची, डाळ आणि पेरू खायला देत, एव्हढे आठवतेय या पलीकडे फारसे काही आठवत नाही आता.पण त्यांच्याकडे जायचे म्हटले की, मी खूप आनंदात असे हे नक्की! आणखी एक कारण होते, आनंदाचे त्यांच्याकडे. पण ते नंतर कधीतरी सांगीन त्याविषयी निगडित लिहीन तेव्हा... 

                                                      त्यानंतर थोडे मोठे झाल्यावर माझ्या भावाला कुत्रा हवा. बराच हट्ट केला त्याने त्या साठी. आमच्या मम्मीची एक मैत्रीण होती. त्यांच्याकडे तेव्हा २-३ कुत्रे होते. पण त्यांच्या कुत्रांशी कधी काही संबंध आला नाही. पण मग त्यांच्याकडे पिल्लं झाल्यावर, तिथूनच एक पिल्लू आणायचे ठरले आणि त्याप्रमाणे आणले सुध्दा! भाऊ तसा लहानच, त्यामुळे तिचे सगळे बाकीच्यांनाच करावे लागे. तिची एक ठळक आठवण आहे . घरात इडली केली की तिला वासावरूनच कळत असे. मम्मीने तिला दुसरे काही खायला दिले, तर ती अजिबातच खात नसे. इडली मिळत नाही, तोपर्यंत हीचा  उपास! सारखी मम्मीच्या पायात पायात घुटमळणार. मग तिला इडली मिळाली, की ती खुश! पण कधी कधी इडली संपून जात असे. तर पठ्ठी दिवसभर उपाशी म्हणजे उपाशीच राहणार! काही महिने होती ती आमच्याकडे. पण नंतर तिचे करणे जमेना. मग तिला गाडीत घालून शेतावर नेले. दोनदा, ही  परत घरी हजर. पण तिसऱ्यावेळी नाही आली  परत... 

                                                      माझे आजोळचे आजोबा आयुर्वेदिक डॉक्टर म्हणजे वैद्य. गायीचे दूध, दही, तूप सगळेच पौष्टिक आणि औषधी गुण असलेले. मग त्यांनी त्याकरिता चक्क एक गायंच आणली.  प्लॉट छान ऐसपैस. त्यामुळे गायीचा एक स्वतंत्र गोठा, गवत ठेवायला स्वतंत्र खोलीच प्लॉटच्या आवारात. गोठा छान होता. कायम एकदम स्वच्छ असे. त्यातल्या जमिनीला  नीट एका कोपऱ्यात उतार देऊन, तिथे जमिनीखाली एक मडकं पुरलेले होतं. जेणे करून सगळं गोमूत्र त्या मडक्यात जमा होई. मग ते गोमूत्र त्यातून काढून बागेतल्या झाडांना देता येई. त्याचे छान खत होई, झाडांना. तसेच, कोण कोण पूजेसाठी किंवा घरादारात शिंपडण्यासाठी सुध्दा घेऊन जात असत. शेणाचे सुद्धा तसेच. झाडांना शेणखत  मिळे. काही शेणाच्या गोवऱ्या करून ठेवत असू. ज्याचा उपयोग आमचे आवडते पापड भाजायला आणि लोडगे(याची स्वतंत्र गोष्ट एका खास लेखात) करायला होई! 

                                                      या गायीने एका गोऱ्ह्याला जन्म दिलेला. अगदी लहानपणापासूनच हा प्रचंड मस्तीखोर. त्याला आवरणे फार कठीण जात असे. त्यामुळे त्याला कायम बांधून ठेवलेलेच असे. अशीच एक संध्याकाळ होती. बागेत पाण्याचा नळ होता आणि छोटी मोरी बांधून घेतलेली होती, जेणे करून भांडी आणि कपडे धुणे सोयीचे होई. आम्ही तिघी-चौघी बहिणी भांडी धूत होतो, गप्पागोष्टी करत करत. मामा आणि आजोबा गायी जवळ होते. त्यांचे नक्की काय चालू होते, आठवत नाही आता आणि अचानक हा बदमाश गोऱ्हा सुटला, प्लॉट मध्ये सैरावैरा पळू लागला. आम्ही सगळ्या इतक्या घाबरलो की, हातातली भांडी जिथल्या तिथे फेकून घरात धूम ठोकली, भीतीने. खूप प्रयत्नांनी, शेवटी त्याला पकडले, मामा आणि आजोबांनी आणि बांधून ठेवले. तेव्हा कुठे आम्ही घरातून  बाहेर ओट्यावर आलो. त्याला बांधल्याची नीट खात्री करून घेतली आणि मगच उरलेली भांडी धुवायच्या कामाला लागलो. त्यानंतर मात्र या सगळ्या प्रकाराने उडालेली घाबरगुंडी तारंबळ आणि पळापळ आठवून सगळे अगदी पोट  दुखेपर्यंत हसलो. पण त्या भीतीने हातापायाची होणारी थरथर मात्र कितीतरी वेळ थांबली नव्हती, इतके  हसत असूनही. त्यानंतरही जेव्हाजेव्हा या प्रसंगाची आठवण होते तेव्हा-तेव्हा आम्ही अजूनही असेच पोट  दुखेपर्यंत हसतो! एव्हढेच काय आता लिहिताना सुद्धा मला एक मोठ्ठा पॉझ घ्यावा लागला, कारण मला या आठवणीने, या क्षणी सुद्धा इतके हसू येत होते की लिहिताच येईना.

                                                       यानंतर बराच काळ या विषयाशी काही संबंधच आला नाही. मग लग्नांनंतर काही काळाने या सगळ्याशी संबंध आला. आमच्या सोसायटी मध्ये माझी एक मैत्रीण तिच्या कडे कासव आणि दोन तीन वेगवेगळ्या प्रकारचे कुत्रे होते. त्यापैकी एक पांढरे पामेरिअन होते, ते वयाने त्यांच्या मुलीपेक्षा मोठे आणि तिच्या कडे सायकल होती. त्या सायकलच्या पुढच्या बास्केट मध्ये, ती तिला बसवे आणि मग दोघी सायकल रायडींग करत!  त्या बाजारातून आल्या की त्यांच्या पिशवीत भली मोठ्ठी कोथिंबिरीची जुडी-कासवांसाठी! आणि त्यांच्या कडील सगळे कुत्रे आईस्क्रिम पासून चिकन पर्यंत सगळं खात!

                                                         दुसरी एक मैत्रीण तिचा मुलगा फारतर एक वर्षाचा असेल आणि सोसायटी मध्ये ८-१० कुत्र्याची पिल्लं होती. त्याला ती इतकी आवडत की कायम त्याला त्यांच्याशीच खेळायचे असे. मलाच भीती वाटायची याला चावले तर? पण हा आपला बिनधास्त, कारण ते धोकेदायक असतात, हेच त्याला कळत नव्हते अजून. मग मोठा झाल्यावर त्याने पांढरे उंदीर पाळलेच. त्यांची संख्याही खूप होती, पण त्याचे बाबा अगदी संयम ठेवून त्यांची चांगली काळजी घेत. 

                                                          मग बहिणीचा मुलगा, त्यालाही कुत्रा हवा होता आणि आणला सुध्दा, पांढरा  पामेरिअन. पण परत तेच त्याची काळजी, घरातील बाकी लोकांनाच घ्यावी लागे. माझी अधून मधून भेट होत असे त्याची. मग तिथल्या मुक्कामात तो मला नीट ओळखू ही लागे, मी गेले, बोलले की लगेच येत असे माझ्याकडे. 

                                                          त्याच दरम्यान माझ्या एका सहकारी मैत्रिणीकडे पोपट होता. आम्ही एकत्र काम करत होतो, त्यामुळे तिच्या घरी वरचेवर जाणे होई. आम्ही घरी गेलो की त्याला लगेच समजे. मग ती त्याला जवळ घेऊन बसत असे, त्याच्या पिंजऱ्या सहित. मग त्याचे आपसातील प्रेम, ओढ आणि संवाद बघायला मिळे. कितीतरी त्याचे शब्द स्पष्ट समजत.  मग तिने माझी पण ओळख करून दिली त्याला, माझ्या नावासहीत. मग तो माझे नावही स्पष्ट उच्चारत असे, अगदी प्रत्येक अक्षर स्पष्ट! अरे, काय मस्त वाटे ते ऐकून! अजून त्याचा आवाज आणि त्याने मला मारलेली हाक स्पष्ट ऐकू येते!

                                                         एकदा काही कामाने ह्याच मैत्रिणीच्या मावशीकडे गेलेलो. दोन दिवस राहिलेलो. त्यांच्याकडे एका भल्या मोठ्ठ्या पिंजऱ्यात खूप सारे लव्हबर्डस होते. त्यांचा अगदी अखंड किलबिलाट चालू असे. काय मस्त वाटे ते ऐकायला! मग त्यासगळ्याच मला म्हणाल्या तू पण घेऊन ये. त्यांचा मेन्टेनन्स फारच कमी असतो. अगदी दोन तीन दिवस बाहेर गावी जायचे असले तरी काही प्रॉब्लेम नाही. फक्त त्यांना भरपूर अन्न आणि पाणी ठेवून जायचे. मग परत आले की साफसफाई करायची. मला पण बऱ्यापैकी मोह झाला होता. पण घर आधीच लहान आणि बाल्कनी पण नाही आणि परत आलेच मनात, आपल्या करता त्यांचे का हाल करा. पुन्हा त्यांचा हा किलबिलाट. थोडा वेळ बरा वाटतोय, पण कायमचा झाल्यावर वैताग सुध्दा येऊ शकतो. त्यांची एक गम्मत पाहिली. लाईट घालवले की त्यांना वाटे रात्र झाली. मग ते एकदम चिडीचूप झोपून जात. परत लाईट लावले की किलबिलाट सुरु. मग यांनी एक बेडशीटच ठेवलेले घडी करून, ते पिंजऱ्यावर टाकून दिले की, ते शांतपणे झोपी जात. सकाळीच उठत एकदम, बेडशीट काढून टाकल्यावर. 

                                                      मग गेल्यावर्षी भावाच्या मुलानेही आणले एक कुत्राचे पिल्लू. परत तीच कथा. त्याची जबाबदारी घरातील बाकी लोकांवर. मग काही दिवसांनी त्याला सुद्धा शेतावर पाठवून दिले. पण अजून त्याच्या डोक्यातून ते खूळ पूर्णपणे गेलेलेच नाही. परत कधीतरी तो हे सगळं करण्याची दाट शक्यता आहे. 

                                                     आता माझी वेळ. माझ्या लेकीला तर ह्या सगळ्याचे अगदी चालता बोलता यायला लागल्यापासून वेड होते. रस्त्यात चालताना खारुताई दिसली की, ही  पळालीच तिच्या मागे आणि तिला ती घरी घेऊन यायची असे. असेच बाकी बऱ्याच प्राणांच्या बाबतीत. ती लहान असताना, माझ्या माहेरी घराच्या आजूबाजूला म्हशींचे बरेच गोठे होते. एकदा तिने एक म्हशीचे पिल्लू पाहिले आणि तिला ते इतके आवडले की, तिला ते घरीच घेऊन यायचे होते. घोडा तर तिला कायमच हवा असे. लहानपणी तिला कुत्रा चावल्याने मात्र तिला कुत्र्याची भीती बसली होती मनात. या सगळ्या काळात मला अस्थम्याचा प्रचंड त्रास होता. घरही लहान . हे सगळे तिला नीट समजावून सांगितलेले आणि तिने समजून सुद्धा घेतलेल्या. आता गेल्या काही वर्षांपासून तिला मांजरीचे प्रचंड वेड लागले होते. आमच्या इमारतीच्या पार्किंग मध्ये एक पिल्लू होते, त्याला ती घरात घेऊन येत असे. खाऊपिऊ घालून थोडावेळ त्याच्याशी खेळून, मग परत बाहेर सोडून देत असे. आम्ही खूप लहान असताना, माझ्या धाकट्या बहिणीला मांजर चावलेले. तेव्हा तिला १४ इंजेकशन्स घ्यावी लागलेली. तेव्हा पासून माझ्या मनात मांजराची प्रचंड भीती. काही महिन्या पूर्वी ही, सरळ एक मांजराचे पिल्लू घेऊनच आलेली. मग हळूहळू माझी भीती कमी झाली आणि चक्क मांजरं आवडू लागली. लेकीच्या अठराव्या वाढदिवशी तिला मी स्वतः मांजरीची अठरा चित्र काढून भेट दिलेली. त्यानंतर महिनाभर वेगवेगळ्या मांजरीचीच चित्र काढलीत जवळजवळ चाळीस-पंचेचाळीस. आता ही खरीखुरी मांजरचं घरात येऊन दाखल झालीय. सुरवातीचा काही काळ तिने केले, तिचे सगळे म्हणजे खाणेपिणे आणि साफसफाई. पण आता ती माझीच जबाबदारी झालीय. 

                                                    सकाळी मी उठायच्या आतच, ही उठून माझी वाट बघत असते. तेव्हापासून ते रात्री झोपेपर्यंत कायम माझ्या पायातपायात घोटाळत असते. माझे बोलणे आता तिला नीट समजते. मी काहीही करत असो, ही आपली माझ्या जवळ येऊन बसते आणि सगळं नीट बघत असते, मी काय काय कसेकसे करते ते. मी दुपारी थोडावेळ आडवी पडले म्हणजे माझ्या अंगावरच येते झोपायला. मी लॅपटॉप वर जास्त वेळ बसले की मग हिला जाम कंटाळा येतो. मग ती सरळ येते आणि माझ्या लॅपटॉप वरच येऊन बसते. आणि मग मनसोक्त लाड करून घेते. 

                                                    एकदा असेच मी लॅपटॉप वर काम करत होते आणि ही  माझ्यासमोर बसून एक टक बाल्कनी कडे बघत होती. ती तसे नेहमीच करत असते .कारण बाल्कनीच्या बाहेर काही पक्षी विशेष करून कबुतर आणि साळुंक्या असतात. काही वेळा घार किंवा कावळे सुद्धा येतात . पण हिची नजर काही वेगळीच वाटली, पाहिले तिकडे तर एक कबुतर जाळीतून कसे, पण आत शिरले होते आणि माझ्या झाडांवर उड्या मारत होते. झाड खराब होणार म्हणून मी वैतागले. हे आत तर शिरले, पण याला बाहेर पडता येईना. मग मीच बालकनीत जाऊन त्याला हुसकावून लावण्यासाठी आणि त्याला बाहेरचा रस्ता दाखवण्यासाठी प्रयत्न करू लागले. पण मला काही समजायच्या आतच, आमची माऊ बालकनीत हजर आणि त्याच्यावर झडप घालायचा प्रयत्न करत होती. मी तर पुरती भांबावून गेले होते, या सगळ्या प्रकाराने. काय करावे काही सुचेना. पण कसंबसं माऊ ला घरात घेण्यात मला यश मिळालं आणि मी दरवाजा बंद करून घेतला. बालकनीत कबुतराची धडपड चालू होती, पण त्याला रस्ता सापडेना बाहेर पडण्याचा. परत मला वाटले त्याला मदत करावी आणि मी दरवाजा उघडून बाहेर जाताक्षणी, माऊ बाहेर आली आणि त्याच्या वर झडप घालून त्याला पकडून, त्याला मारून सुद्धा टाकले. मी एकदम हताश. काय होऊन बसले हे. सगळं माझ्या डोळ्यादेखत झाल्याने, मी फारच अस्वस्थ झाले होते. बाल्कनीच्या दिशेने बघावेसे सुद्धा वाटेना, कसेबसे करून दरवाजा  उघडून तिला आत घेतले. मग वाटले सेक्युरिटी मदत करेल मला. मग त्यांना फोन लावून झाला प्रकार सांगितला आणि त्या कबुतराला येथून उचलून घ्यायची विनंती केली. तिचे तोंड रक्तानं माखले होते, बालकनीत रक्त सांडलेले होते, फारच भयंकर वाटत होते सगळे. थोडा वेळाने ते आले आणि त्या कबुतराला उचलून घेऊन गेले. पण ते सगळं साफ करायला कोणी नव्हते...

                                                  मी फारच अस्वस्थ झालेली या सगळ्या प्रकाराने आणि माझं डोकं भयंकर दुखायला लागलेलं, काय करावं काही सुचेना. माऊ कडे तर बघावे सुध्दा वाटेना. तेव्हढ्यात माझा फोन वाजला. माझ्या एका सहकाऱ्यांचा फोन होता, कामासाठी आलेला. मी त्यांचे काहीही ऐकून न घेता आधी घडाघडा बोलून इथे काय झाले ते सांगितले. मग त्यांनी मला धीर देऊन नीट समजावून सांगितले, हे सगळे खूप नैसर्गिक आहे. ते तसेच असते. त्यात मला अस्वस्थ होण्यासारखे काही नाही. वगैरे वगैरे. मग मी जरा सावरले या सगळ्यातून. पण अजूनही मला बालकंनीच्या दिशेने बघवत नव्हते. माऊ कडे बघण्याची दृष्टीच बदलून गेली. असे वाटले, ही असं कसं करू शकते? 

                                                 पण आज टायपिंग करायला बसले हे सगळे.२.-३ दिवस होऊन गेले या प्रसंगाला. पण सगळी कबुतरं गायबच झाल्यासारखी वाटत आहे आणि विचित्रच वाटत आहे अजून. कारण वर्षानुवर्षे भयंकर त्रास आहे या कबुतरांचा. काही उपायच सापडला नाही, त्यांना हुसकावयाचा आणि आता पहा या प्रसंगाने हे झालेय... पण काय माहिती किती दिवस हे टिकेल... खुश व्हावे की वाईट वाटावे या सगळ्याचे तेच कळेनासे झालेय. 

                                                   हळू हळू विसर पडेल या सगळ्याचा सुद्धा...

                                                   परत तेच वाटतेय प्राणी-पक्षी पाळणे बरोबर नाहीच. आपण त्यांना त्याचे नैसर्गिक जीवन जाऊ देत नाही. हे सगळे योग्य नाहीच त्याच्या बाजूने. अगदी त्यांना कितीही महागातले अन्न खायला घाला आणि कितीही थाटात ठेवले तरी...   

                                                     पण मला एकटीला हे सगळं वाटून उपयोग नाही . हल्ली तर ही लहर खूप मोठ्या प्रमाणात वाढते आहे आणि त्याचे कौतुक सुध्दा फार मोठ्या प्रमाणावर... !

माणूस स्वतः ही अनैसर्गिक जीवन जगतोय आणि या प्राण्या -पक्षांनाही अनैसर्गिक जीवन जगण्यास भाग पडतोय  . . . .  . . . स्वतःच्या आनंदा-सुखासाठी...

(आता हे लिहून पाच वर्ष होऊन गेलीत. यापुढे अनंत कथा साकारल्या आहेत.)

 ©आनंदी पाऊस 

(काही अनुभवलेलं...)

९ मे २०१८

भाच्याचा भू भू

ही आमची मनी 

माऊ

लाडूबाई 

बचाकुचा