🪈कृष्ण कथा शिल्पं - जन्माष्टमी विशेष, जलकंठेश्वर मंदिर, वेल्लोर, तामिळनाडू🪈 (गोष्टी माझ्या पर्यटनाच्या...)

🪈🪈🪈 कृष्ण कथा शिल्पं - जन्माष्टमी विशेष 🪈🪈🪈

संदर्भ : जलकंठेश्वर मंदिर, वेल्लोर, तामिळनाडू 

(गोष्टी माझ्या पर्यटनाच्या...) 

               आपल्या भक्ती प्रधान भारत देशात असंख्य प्राचीन मंदिरे आहेत. हल्ली  सार्वजनिक माध्यमाच्या माध्यमांतून त्याबद्दलची माहिती जनसामान्यांपर्यंत पोहोचतच असते. तसेच अनेक प्रकारच्या सहली नियोजन करणारे सुद्धा या स्थळांना भेट द्यायला पर्यटकांना घेऊन जातात. त्या त्या ठिकाणी गेल्यावर तिथे मार्गदर्शक सुद्धा असतात, त्यांच्या मदतीने ती ठिकाणे आपण समजून घेऊ शकतो. शक्यतो त्यापैकी ASI संस्थेने नियुक्त केलेल्या मार्गदर्शकांची मदत घ्यावी, कारण त्यांना योग्य ते प्रशिक्षण दिलेले असते. तथापि मंदिरे बघायची झाल्यास, त्यांच्या मदतीशिवाय सुद्धा आपले आपल्यालाच बऱ्याच प्रमाणात समजून घेता येते. ते कसे? तर आपण सर्वच बालपणी आपल्या घरातील जेष्ठ व्यक्तींकडून रामायण, महाभारत, देव-देवता, त्याचे अवतार, त्यांचे कार्य इत्यादी बद्दलच्या गोष्टी ऐकतच असतो.

               तसेच हल्ली दूरदर्शन माध्यमांतून यावरील अनेक मालिका सुद्धा आपण बघत असतो. क्षणभर थांबून समोर दिसणारे शिल्पं बघितले आणि या कथा आठवल्या तर, ते शिल्पं आपल्याला लगेच कळू शकते. पुढच्या वेळी जेव्हा एखाद्या मंदिराला भेट द्याल, तेव्हा हे नक्की करून बघा. मग यातून जो काही स्वर्गीय आनंद मिळेल त्याचे शब्दांत वर्णन करणे केवळ अशक्य! देव प्रत्यक्ष भेटल्याचा तो दैवी क्षण असतो!

               जुलै महिन्याच्या दुसऱ्या शनिवारी मी तामिळनाडू राज्यातील वेल्लोर येथे असलेल्या वेल्लोर किल्ल्याला भेट दिली. या किल्ल्यात पुरातत्त्व विभागाचे एक संग्रहालय आहे. याच्या वेळा आणि सुट्टीचे दिवस बघूनच जावे. नेमके महिन्याच्या दुसऱ्या शनिवारी यांची सुट्टी असते. त्यामुळे तर ते आम्हाला बघतच आले नाही.तसेही एका दिवसाच्या भेटीत सारेच बघणे अवघडच आहे. तसेच येथे महादेवाचे एक स्वर्गीय सुंदर मंदिर आहे, जलकंठेश्वर मंदिर! मंदिराचे भले मोठ्ठे आवार आहे, सभोवताली प्राकार आहे. या प्राकारांत अनेक वास्तू उभारलेल्या आहेत. एका दिवसांत हे मंदिर बघून पूर्ण होत नाही. एक म्हणजे ते फार भव्य आहे आणि दुसरे म्हणजे वेळेचे बंधन. हे मंदिर सकाळी साडे सहा वाजता उघडते आणि दुपारी एक वाजता बंद होते, पुन्हा तीन वाजता उघडते आणि साडे आठ वाजता बंद होते. तथापि मधल्या वेळात म्हणजे दुपारी एक ते तीन वाजेच्या दरम्यान तुम्ही जेवण करून किल्ल्याच्या तटबंदी वरून संपूर्ण किल्ल्याला एक फेरी मारू शकता. किल्ल्याचा तटबंदी वरून परीघ साधारण अडीच किलोमीटर आहे. ते तेव्हढ्या वेळात होवू शकते. आम्ही तसेच केले. उशिरा पोहोचल्यामुळे आम्हाला एक वाजे आधी जेमतेम एक तास मिळाला. त्यात घाईने मुख्य मंदिर आणि प्राकारा मध्ये असलेली उपमंदिरे बघितली.

               तीन वाजता परतलो. मुख्य गोपुरातून आत गेल्यावर डाव्या बाजूला एक अतिशय देखणा मंडप आहे, कल्याण मंडप! तो बघायचे ठरविले होते, त्याप्रमाणे तिकडे गेलो. हा मंडप म्हणजे तीन वेगवेगळ्या पातळ्यांवर आहे. सर्वात वरच्या पातळीवर मध्यभागी एक वैशिष्ट्यपूर्ण व्यासपीठ आहे. संपूर्ण मंडप पाषाण स्तंभांवर आधारलेला आहे. या प्रत्येक स्तंभावर एका बाजूला तीन या प्रमाणे एका स्तंभावर एकूण बारा विविध शिल्पं आहेत. काही शिल्पं तर पूर्ण उठावात आहेत. ही शिल्पं निरनिराळ्या देव-देवतांची आहेत. तथापि श्री कृष्ण कथांवर आधारित खूपशी अगदी नाविन्यपूर्ण आणि चैतन्यमयी शिल्पं आढळून आली. आता पर्यंत बऱ्याच मंदिरांना भेटी दिल्या तथापि कृष्णाची इतक्या प्रकारची शिल्पं एकाच मंदिरात बघायला मिळाली नव्हती. विरोधाभास म्हणजे हे मंदिर शैव आहे. अद्वैताची शिकवण! तर आज जन्माष्टमी निमित्ताने ह्या सर्व शिल्पांची, त्या संदर्भातील माहिती सह ओळख करून देत आहे. ही सर्व शिल्पं निरनिराळ्या स्तंभांवर आहेत.

               ನಮ್ಮ ಭಕ್ತಿ ದೇಶವಾದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯು ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಮೂಲಕ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಪ್ರವಾಸ ಯೋಜಕರು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಈ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತಾರೆ. ನಾವು ಆ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಹೋದಾಗ, ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು ಸಹ ಇದ್ದಾರೆ, ಅವರ ಸಹಾಯದಿಂದ ನಾವು ಆ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಮೇಲಾಗಿ, ನಾವು ASI ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ ನೇಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರ ಸಹಾಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಸರಿಯಾಗಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದಿರುತ್ತಾರೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಾವು ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಬಯಸಿದರೆ, ಅವರ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆಯೂ ನಾವು ನಮ್ಮನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಅದು ಹೇಗೆ? ಆದ್ದರಿಂದ, ನಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ, ನಾವೆಲ್ಲರೂ ನಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದ ಹಿರಿಯರಿಂದ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ, ದೇವರುಗಳು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳು, ಅವರ ಅವತಾರಗಳು, ಅವರ ಕೆಲಸ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕೇಳುತ್ತೇವೆ.

               ಅಲ್ಲದೆ, ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಾವು ದೂರದರ್ಶನ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಸರಣಿಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತೇವೆ. ನಾವು ಒಂದು ಕ್ಷಣ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಇರುವ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಈ ಕಥೆಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ನಾವು ತಕ್ಷಣ ಆ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಮುಂದಿನ ಬಾರಿ ನೀವು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ, ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಇದನ್ನು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ. ಆಗ ಇದರಿಂದ ನೀವು ಪಡೆಯುವ ಸ್ವರ್ಗೀಯ ಆನಂದವನ್ನು ಪದಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲು ಅಸಾಧ್ಯ! ದೇವರನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಭೇಟಿಯಾಗುವ ದೈವಿಕ ಕ್ಷಣ!

               ಜುಲೈ ತಿಂಗಳ ಎರಡನೇ ಶನಿವಾರ, ನಾನು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ವೆಲ್ಲೂರಿನ ವೆಲ್ಲೂರು ಕೋಟೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದೆ. ಈ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆಯ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಿದೆ. ನೀವು ಅದರ ಸಮಯ ಮತ್ತು ರಜಾದಿನಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕು. ತಿಂಗಳ ಎರಡನೇ ಶನಿವಾರ ಅವರ ರಜಾದಿನ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ನಾವು ಅದನ್ನು ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ, ಒಂದು ದಿನದ ಭೇಟಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ನೋಡುವುದು ಕಷ್ಟ. ಇಲ್ಲಿ ಜಲಕಂಠೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಎಂಬ ಸ್ವರ್ಗೀಯ ಸುಂದರ ಮಹಾದೇವ ದೇವಾಲಯವೂ ಇದೆ! ದೇವಾಲಯವು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಅಂಗಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅದರ ಸುತ್ತಲೂ ಒಂದು ಪ್ರಕಾರವಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರಚನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ನೀವು ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಒಂದು ದಿನದಲ್ಲಿ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಎಂದರೆ ಅದು ತುಂಬಾ ಭವ್ಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಸಮಯದ ನಿರ್ಬಂಧ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 6:30 ಕ್ಕೆ ತೆರೆದು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 1 ಗಂಟೆಗೆ ಮುಚ್ಚುತ್ತದೆ, ಮತ್ತೆ 3:00 ಕ್ಕೆ ತೆರೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು 8:30 ಕ್ಕೆ ಮುಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಮಧ್ಯೆ, ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 1 ರಿಂದ 3:00 ರ ನಡುವೆ, ನೀವು ಊಟ ಮಾಡಬಹುದು ಮತ್ತು ಕೋಟೆಯ ಗೋಡೆಗಳಿಂದ ಇಡೀ ಕೋಟೆಯ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಬಹುದು. ಕೋಟೆ ಗೋಡೆಗಳ ಸುತ್ತಳತೆ ಸುಮಾರು 2.5 ಕಿಲೋಮೀಟರ್. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು. ನಾವು ಹಾಗೆಯೇ ಮಾಡಿದೆವು. ನಾವು ತಡವಾಗಿ ಬಂದ ಕಾರಣ, ಒಂದು ಗಂಟೆಯ ಮೊದಲು ನಮಗೆ ಒಂದು ಗಂಟೆ ಮಾತ್ರ ಬೇಕಾಯಿತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ನಾವು ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಅಂಗಳದಲ್ಲಿರುವ ಉಪ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಆತುರದಿಂದ ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದೆವು.

               ನಾವು ಮೂರು ಗಂಟೆಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದೆವು. ಮುಖ್ಯ ಗೋಪುರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ನಂತರ, ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಸುಂದರವಾದ ಮಂಟಪವಿದೆ, ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಟಪ! ನಾವು ಅದನ್ನು ನೋಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದೆವು. ಈ ಮಂಟಪವು ಮೂರು ವಿಭಿನ್ನ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಮೇಲಿನ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ, ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ವೇದಿಕೆ ಇದೆ. ಇಡೀ ಮಂಟಪವು ಕಲ್ಲಿನ ಕಂಬಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಂಬಗಳ ಮೇಲೆ, ಒಂದು ಕಂಬದ ಮೇಲೆ ಒಟ್ಟು ಹನ್ನೆರಡು ವಿಭಿನ್ನ ಶಿಲ್ಪಗಳಿವೆ, ಪ್ರತಿ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಮೂರು. ಕೆಲವು ಶಿಲ್ಪಗಳು ಪೂರ್ಣ ಸ್ವಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಶಿಲ್ಪಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ದೇವರು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳದ್ದಾಗಿವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಅನೇಕ ನವೀನ ಮತ್ತು ರೋಮಾಂಚಕ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ನಾನು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದೇನೆ, ಆದರೆ ಒಂದೇ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನ ಇಷ್ಟೊಂದು ರೀತಿಯ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ನಾನು ನೋಡಿಲ್ಲ. ವಿರೋಧಾಭಾಸವೆಂದರೆ ಈ ದೇವಾಲಯವು ಶೈವ. ಅದ್ವೈತದ ಬೋಧನೆ! ಹಾಗಾಗಿ ಇಂದು ಜನ್ಮಾಷ್ಟಮಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ನಾನು ಈ ಎಲ್ಲಾ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಅವುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿಯೊಂದಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಶಿಲ್ಪಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ತಂಭಗಳ ಮೇಲೆ ಇವೆ.

🪈रांगणारा बाळकृष्ण 🪈

               पहिले शिल्पं आहे रांगणाऱ्या बाळकृष्णाचे. त्याचा डावा हात जमिनीवर टेकलेला आहे तर उजवा हात छाती जवळ आहे, अगदी काहीतरी सांगत असल्याच्या अविर्भावात आहे. डोक्यावर केसांचा जुडा बांधलेला आहे आणि विविध अलंकारांनी अलंकृत आहेत. कानात कर्ण-कुंडले आहेत, तर गळ्यात दोन सरींचा हार आहे. दोन्ही खांद्यावर सुद्धा एक सरी अलंकार दिसत आहे. दंडावर वाकी किंवा बाजूबंद आणि मनगटावर कडं परिधान केलेले आहे. कमरेला मेखला आणि पायांत वाळे सदृश्य अलंकार आहे. 

               पाठीमागून वर जाणारी वल्लरी आहे. या वल्लरीत स्थिरावलेले दोन शुक आहे, दोन्ही शुक परस्पर विरुद्ध दिशेने बसलेले आहेत, तथापि ते एकाच दिशेला बघत आहेत. हे सगळे अंकन अतिशय सविस्तर आणि जीवंत आहे. इतके जीवंत की बघणारा अगदी नकळत कृष्ण-गृही जातो आणि हे सर्व प्रत्यक्ष अनुभवतो! कृष्णाचे रांगणे, त्याचे बोबडे बोल, दागिन्यांची हालचाल आणि आवाज, शुकाचे ओरडणे, वल्लरीच्या पर्णांची वाऱ्या मुळे होणारी हालचाल आणि आवाज. सारेसारे चैतन्यमयी...

               ಮೊದಲ ಶಿಲ್ಪವು ತೆವಳುತ್ತಿರುವ ಬಾಲ ಕೃಷ್ಣನದ್ದಾಗಿದೆ. ಅವನ ಎಡಗೈ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದ್ದು, ಬಲಗೈ ಅವನ ಎದೆಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ, ಅವನು ಏನೋ ಹೇಳುತ್ತಿರುವಂತೆ. ಅವನ ತಲೆಯನ್ನು ಕೂದಲಿನ ಬನ್‌ನಿಂದ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಆಭರಣಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನ ಕಿವಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಿವಿಯೋಲೆಗಳಿವೆ, ಆದರೆ ಅವನ ಕುತ್ತಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸೀರೆಗಳ ಹಾರವಿದೆ. ಎರಡೂ ಭುಜಗಳ ಮೇಲೆ ಸೀರೆ ಆಭರಣವೂ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಅವನು ತನ್ನ ಕೋಲಿನಲ್ಲಿ ವಾಕಿ ಅಥವಾ ತೋಳುಪಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಣಿಕಟ್ಟಿನ ಮೇಲೆ ಬಳೆ ಧರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ಸೊಂಟದಲ್ಲಿ ಮೇಖ್ಲಾ ಮತ್ತು ಅವನ ಪಾದಗಳಲ್ಲಿ ವೆಲ್ಲಮ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುವ ಆಭರಣಗಳಿವೆ.

               ಹಿಂಭಾಗದಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ವಲ್ಲರಿ ಇದೆ. ಈ ವಲ್ಲರಿಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಶುಕರು ಕುಳಿತಿದ್ದಾರೆ, ಇಬ್ಬರೂ ಶುಕರು ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದಾರೆ, ಆದಾಗ್ಯೂ ಅವರು ಒಂದೇ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಆಕೃತಿಗಳು ಬಹಳ ವಿವರವಾದ ಮತ್ತು ಉತ್ಸಾಹಭರಿತವಾಗಿವೆ. ವೀಕ್ಷಕನು ತಿಳಿಯದೆಯೇ ಕೃಷ್ಣ-ಗೃಹಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಇದನ್ನೆಲ್ಲಾ ನೇರವಾಗಿ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾನೆ! ಕೃಷ್ಣನ ತೆವಳುವಿಕೆ, ಅವನ ಗೊಣಗಾಟ, ಆಭರಣಗಳ ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಶಬ್ದ, ಸುಖದ ಕೂಗು, ಗಾಳಿಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ವಲ್ಲರಿ ಮರದ ಎಲೆಗಳ ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಶಬ್ದ. ಎಲ್ಲವೂ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದ ಜೀವಂತವಾಗಿವೆ...

🪈रांगणारा बाळ कृष्ण 🪈

               दुसरे शिल्पं, हे ही रांगणाऱ्या बालकृष्णाचेच आहे. खुपसे वरील शिल्पा प्रमाणेच आहे. काही फरक आहेत, ते म्हणजे दुसरा हात. हा हात या शिल्पात वेगळ्या स्थितीत असल्याने, गळ्यातील सर्व अलंकार स्पष्ट दिसत आहे. गळ्याशी असलेल्या गळसरीचे पदक, वाघनखाचे अगदी स्पष्ट दिसत आहे. वरील शिल्पं आयताकृती भागात आहे, त्यामुळे थोडी जागा जास्त मिळाली आहे. या जागेचा उपयोग शिल्पिंनी अतिशय कलात्मकत रित्या, शिल्पं जीवंत करण्यासाठी करून घेतला आहे. सदर शिल्पं मात्र चौरस जागेत असल्याने, कृष्णाच्या पाठीच्या वरच्या बाजूला थोडीच जागा उपलब्ध  आहे. तथापि या जागेतही सुंदर लता-वेलींचे अलंकरण केलेले दिसते. 

               ಎರಡನೇ ಶಿಲ್ಪವು ತೆವಳುತ್ತಿರುವ ಬಾಲ ಕೃಷ್ಣನದ್ದಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೇಲಿನ ಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಎರಡನೇ ಕೈ. ಈ ಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಈ ಕೈ ಬೇರೆ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ, ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಆಭರಣಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಸುತ್ತಲಿನ ಹಾರದ ಪದಕ, ಹುಲಿಯ ಉಗುರುಗಳು ಬಹಳ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಮೇಲಿನ ಶಿಲ್ಪವು ಆಯತಾಕಾರದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಳವಿದೆ. ಶಿಲ್ಪಿಗಳು ಶಿಲ್ಪಗಳಿಗೆ ಜೀವ ತುಂಬಲು ಈ ಜಾಗವನ್ನು ಬಹಳ ಕಲಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಶಿಲ್ಪವು ಚೌಕಾಕಾರದ ಜಾಗದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ, ಕೃಷ್ಣನ ಬೆನ್ನಿನ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಜಾಗ ಮಾತ್ರ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಸ್ಥಳವು ಸುಂದರವಾದ ಬಳ್ಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಬಳ್ಳಿಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ.

 

🪈लोणीचोर कृष्ण, सवंगड्यांसह🪈

आज साजऱ्या होण्याऱ्या दहीहंडीचा उगम! 

               हे शिल्पं बऱ्यांच अंशी भंगलेले आहे. तरीही, कुणीही सांगू शकेल हे शिल्पं कसले आहे ते. त्याकाळी आजच्या सारखी घराघरांत शीत कपाटं नसल्याने दूध, दही, लोणी वगैरे मातीच्या मडक्यात भरून ठेवत. छताला लाकडी वासे असतं, त्याला दोरी बांधून एक रचना केलेली असे, त्यात ही सर्व मडकी सुरक्षित ठेवली जात. सुरक्षेसोबतच, मडकी मातीची असल्याने थंड असतात. त्यामुळे त्यात ठेवलेले जिन्नस नासत नसत. अधिक काळ टिकून राहात असतं. हे सगळे बरेच उंच असल्याने कृष्ण आणि बाल-गोपाळांचा तिथ पर्यत हात पोहोचत नसे. मग ते असे एकमेकांवर चढून मडक्यातील लोणी काढून खात असतं. यावरूनच आजही सर्वत्र दहीहंडी उत्साहात साजरी केली जाते. अशाच आशयाचे शिल्पं श्री चन्नकेशव मंदिर, सोमनाथपुर येथेही आहे.

               ಈ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಶಿಥಿಲಗೊಂಡಿವೆ. ಆದರೂ, ಅವು ಯಾವ ರೀತಿಯ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಎಂದು ಯಾರಾದರೂ ಹೇಳಬಹುದು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಇಂದಿನಂತೆ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ತಣ್ಣನೆಯ ಕಪಾಟುಗಳು ಇರಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಹಾಲು, ಮೊಸರು, ಬೆಣ್ಣೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಮಣ್ಣಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳಲ್ಲಿ ಇಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಛಾವಣಿಯ ಮೇಲೆ ಮರದ ಛಾವಣಿ ಇತ್ತು, ಅದಕ್ಕೆ ಹಗ್ಗಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಒಂದು ರಚನೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು, ಅದರಲ್ಲಿ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಇಡಲಾಗಿತ್ತು. ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಜೊತೆಗೆ, ಮಡಕೆಗಳು ಜೇಡಿಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ ಅವು ತಂಪಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾದ ಸರಕುಗಳು ಹಾಳಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅವು ದೀರ್ಘಕಾಲ ಉಳಿಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ತುಂಬಾ ಎತ್ತರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಬಾಲ-ಗೋಪಾಲರ ಕೈಗಳು ಅಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ ಅವರು ಪರಸ್ಪರರ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿ ಮಡಕೆಗಳಿಂದ ಬೆಣ್ಣೆಯನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದು ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಇಂದಿಗೂ ಎಲ್ಲೆಡೆ ದಹಿ ಹಂಡಿಯನ್ನು ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸೋಮನಾಥಪುರದ ಶ್ರೀ ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಇದೇ ರೀತಿಯ ವಿಷಯದ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

🪈दगड मारून गोपींचे

मडके फोडणारा कान्हा 🪈

               कृष्ण म्हणजे कायम सर्वांच्या खोड्या काढणारा, मुख्यत्वे गोपींच्या. विविध मार्गाने तो गोपींच्या खोड्या काढत असे. त्यातील एक म्हणजे गोपी दह्या-दुधाचे मडके घेऊन निघाल्या की त्यांच्या मागून जायचे आणि खडे मारून त्याचे मडके फोडायचे. त्यामुळे त्यांच्या मडक्यातील दुध, दही, ताक वाटेतच सांडून जात असे. मग त्या कान्हाची गाऱ्हाणी करण्यासाठी यशोदेकडे जात. असाच एक प्रसंग या शिल्पातून साकारला आहे. दोघांच्या चेहऱ्यावरील प्रदर्शित केलेल्या भावना अगदी स्पष्ट आणि जीवंत आहेत. त्यामुळे हा प्रत्यक्ष प्रसंग-अनुभव, हे शिल्पं बघणाऱ्यास मिळतो. 

               ಕೃಷ್ಣ ಯಾವಾಗಲೂ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗೋಪಿಯರನ್ನು ತಮಾಷೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಅವನು ಗೋಪಿಯರನ್ನು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತಮಾಷೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು, ಗೋಪಿಕೆಯರು ಮೊಸರು ಮತ್ತು ಹಾಲಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊರಗೆ ಹೋದಾಗ, ಅವನು ಅವರನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ಕಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಹೊಡೆದು ಅವರ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಒಡೆಯುತ್ತಿದ್ದನು. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಅವರ ಪಾತ್ರೆಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಹಾಲು, ಮೊಸರು ಮತ್ತು ಮಜ್ಜಿಗೆ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಚೆಲ್ಲುತ್ತಿತ್ತು. ನಂತರ ಅವನು ಕನ್ಹನ ಬಗ್ಗೆ ದೂರು ನೀಡಲು ಯಶೋದೆಯ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದನು. ಅಂತಹ ಒಂದು ಘಟನೆಯನ್ನು ಈ ಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರಿಬ್ಬರ ಮುಖಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುವ ಭಾವನೆಗಳು ಬಹಳ ಸ್ಪಷ್ಟ ಮತ್ತು ಎದ್ದುಕಾಣುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ವೀಕ್ಷಕರಿಗೆ ಈ ನೈಜ ಘಟನೆ-ಅನುಭವ ಸಿಗುತ್ತದೆ.

🪈कालिया मर्दन🪈

               बालपणी कालिया मर्दन ही कथा आपण सर्वांनीच ऐकलेली आहे. ही कथा या शिल्पाच्या माध्यमातून साकारलेली आहे. यमुनेच्या डोहात असलेल्या या कालिया नावाच्या नागाच्या भीतीने सारेच त्रस्त होते. या कालियाचे सर्वांच्या लाडक्या कान्हाने मर्दन करून त्याला यमुनेच्या डोहातून पळवून लावले होते. त्यामुळे सारे जनमानस आनंदी झाले होते. तथापि हा प्रसंग घडत असतांना सारेच घाबरले होते, लाडक्या काह्नाला कालिया इजा पोहोचवेल या भीतीने. 

               ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಲಿಯ ಮರ್ದನನ ಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳಿದ್ದೇವೆ. ಈ ಕಥೆಯನ್ನು ಈ ಶಿಲ್ಪದ ಮೂಲಕ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯಮುನಾ ನದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕಲಿಯ ಎಂಬ ಹಾವಿಗೆ ಎಲ್ಲರೂ ಹೆದರುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಕಲಿಯನ್ನು ಎಲ್ಲರ ಪ್ರೀತಿಯ ಕನ್ಹ ಕೊಂದು ಯಮುನಾ ನದಿಯಿಂದ ಓಡಿಸಿದನು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಎಲ್ಲರೂ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಘಟನೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ, ಕಲಿಯನು ಪ್ರೀತಿಯ ಕನ್ಹನಿಗೆ ಹಾನಿ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಎಲ್ಲರೂ ಭಯಪಟ್ಟರು.

🪈यमुनेत जलक्रीडा करणाऱ्या 

गोपींचे वस्त्र घेऊन झाडावर उंच 

चढून बसलेला नटखट कृष्ण 🪈

               गोपींचा आवडता छंद म्हणजे यमुनेच्या डोहात जलक्रीडा करणे. आपापली वस्त्र यमुना किनारी ठेवून साऱ्या गोपी यमुनेत मनसोक्त जलक्रीडा करीत असतं. अशा वेळी कान्हा त्यांची किनाऱ्यावर ठेवलेली वस्त्र घेऊन झाडावर चढून बसत असे. गोपींच्या मस्करी करण्याचा भाग म्हणून. त्यांना आपली वस्त्र परत मिळविण्यासाठी कान्हाच्या पुष्कळ विनाविण्या कराव्या लागत असतं. या प्रसंगाचे यथोचित शिल्पं!

               ಗೋಪಿಯರ ನೆಚ್ಚಿನ ಹವ್ಯಾಸವೆಂದರೆ ಯಮುನೆಯಲ್ಲಿ ಜಲ ಕ್ರೀಡೆಗಳನ್ನು ಆಡುವುದು. ಎಲ್ಲಾ ಗೋಪಿಯರೂ ತಮ್ಮ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ದಡದಲ್ಲಿಯೇ ಬಿಟ್ಟು ಯಮುನೆಯಲ್ಲಿ ಜಲ ಕ್ರೀಡೆಗಳನ್ನು ಆಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಂತಹ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕನ್ಹನು ದಡದಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟ ತಮ್ಮ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಮರವನ್ನು ಹತ್ತಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದನು. ಗೋಪಿಯರ ಕುಚೇಷ್ಟೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ, ತಮ್ಮ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲು ಅವರು ಕನ್ಹನ ಬಹಳಷ್ಟು ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಈ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳು!

🪈गिरीधर 🪈

गोवर्धन पर्वत आपल्या उजव्या हाताच्या 

करंगळीवर पेलणारा 

गिरीधर गोपाल! 

कान्हाच्या बालपणी गोकुळात इंद्र देवाची आराधना करण्याची प्रथा होती. कृष्णाने याबद्दल विचारले असता, त्याला सांगण्यात आले, चांगला पाउस पडावा म्हणून इंद्र देवाची पूजा करायची असते. तेव्हा कृष्णाने सांगितले पर्जन्याचा म्हणजे पावसाचा देव इंद्र नसून गोवर्धन पर्वत आहे. त्यामुळे सर्वांनी इंद्राची पूजा न करता गोवर्धनाची पूजा केली. याचा परिणाम म्हणजे इंद्र देवाचा कोप झाला. त्यांनी खूप पाऊस पडला. त्यामुळे गोकुळात पूर आला. सगळ्यांनी कृष्णाला मदत करण्याचे आवाहन केले असता, कृष्णाने आपल्या उजव्या हाताच्या करंगळीवर गोवर्धन पर्वत उचलला आणि सर्व प्रजेला आणि गायी-गुरांना सुरक्षित आसरा दिला.

               ह्या शिल्पात कृष्ण चतुर्भुज दाखविलेला असून मागच्या दोन हातात शंख आणि चक्र आहे. तर पुढच्या उजव्या हाताच्या करंगळी वर गोवर्धन पर्वत उचलेला आहे आणि डाव्या हातात त्याची प्रिय वेणू आहे. देहुडा(एक पाय सरळ आणि एक पाय दुमडून दुसऱ्या पाया समोर) मुद्रेतील ही स्थानक मूर्ती आहे. 

ಗಿರಿಧರ ಗೋಪಾಲ!

ಕನ್ಹನ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ, ಗೋಕುಲದಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರನನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ ಇತ್ತು. ಕೃಷ್ಣನು ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದಾಗ, ಉತ್ತಮ ಮಳೆಗಾಗಿ ಇಂದ್ರನನ್ನು ಪೂಜಿಸಬೇಕೆಂದು ಅವನಿಗೆ ಹೇಳಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಕೃಷ್ಣನು ಮಳೆಯ ದೇವರು ಇಂದ್ರನಲ್ಲ, ಗೋವರ್ಧನ ಪರ್ವತ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಎಲ್ಲರೂ ಇಂದ್ರನ ಬದಲಿಗೆ ಗೋವರ್ಧನನನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದರು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಇಂದ್ರನು ಕೋಪಗೊಂಡನು. ಅವನು ಬಹಳಷ್ಟು ಮಳೆ ಸುರಿಸಿದನು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಗೋಕುಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಹ ಉಂಟಾಯಿತು. ಎಲ್ಲರೂ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಬೇಡಿಕೊಂಡಾಗ, ಕೃಷ್ಣನು ಗೋವರ್ಧನ ಪರ್ವತವನ್ನು ತನ್ನ ಬಲಗೈಯ ಕಿರುಬೆರಳಿನ ಮೇಲೆ ಎತ್ತಿ ಎಲ್ಲಾ ಜನರು ಮತ್ತು ಹಸುಗಳು ಮತ್ತು ದನಗಳಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿದನು.

ಈ ಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ, ಕೃಷ್ಣನು ಚತುರ್ಭುಜನನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಅವನ ಬೆನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಶಂಖ ಮತ್ತು ಚಕ್ರವನ್ನು ಎರಡು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿದ್ದಾನೆ. ಅವನು ತನ್ನ ಬಲಗೈಯ ಕಿರುಬೆರಳಿನ ಮೇಲೆ ಗೋವರ್ಧನ ಪರ್ವತವನ್ನು ಹಿಡಿದಿದ್ದಾನೆ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರೀತಿಯ ವೇಣುವನ್ನು ಹಿಡಿದಿದ್ದಾನೆ. ಇದು ದೇಹೂದ (ಒಂದು ಕಾಲು ನೇರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಕಾಲಿನ ಮುಂದೆ ಒಂದು ಕಾಲು ಮಡಚಿ) ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಾನಕ ವಿಗ್ರಹವಾಗಿದೆ.

🪈मुरलीधर🪈 

त्याच्या मुरलीचे स्वर, सर्व गाईंना सुद्धा 

भुरळ घालत. 

               मुरलीधर! कृष्ण आणि मुरली. दोघेही एकमेका पासून वेगळे करणे केवळ अशक्य. मुरली म्हटले की आपल्याला आठवतो तो कृष्ण आणि मुरली शिवाय कृष्णाची आपण कल्पनाच करू शकत नाही. आजही आपल्याला ह्या मुरलीचे सूर भुरळ घालतात, आपण कुणीही प्रत्यक्षात त्याच्या मुरलीचे सूर कधीही ऐकलेले नाही तरी सुद्धा. मग तेव्हा त्यांच्या कान्हाची मुरलीचे स्वर प्रत्यक्षात ऐकणाऱ्या गायींना भुरळ न पडती तर नवल! 

               देहुडा चरण, स्थानक, चतुर्भुज मूर्ती आणि दोन्ही बाजूला त्याच्या वेणुच्या सुराने आकर्षित झालेल्या दिसत आहे.

              ಮುರಳೀಧರ! ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಮುರಳಿ. ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಪರಸ್ಪರ ಬೇರ್ಪಡಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ. ನಾವು ಮುರಳಿಯನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ, ನಾವು ಕೃಷ್ಣನ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ಮುರಳಿ ಇಲ್ಲದೆ ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಊಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇಂದಿಗೂ, ಈ ಮುರಳಿಯ ರಾಗಗಳು ನಮ್ಮನ್ನು ಮೋಡಿ ಮಾಡುತ್ತವೆ, ಆದರೂ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಅವನ ಮುರಳಿಯ ರಾಗಗಳನ್ನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಕೇಳಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾದರೆ ಅವನ ಕನ್ಹ ಮುರಳಿಯ ರಾಗಗಳನ್ನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಕೇಳುವ ಹಸುಗಳು ಮೋಡಿ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ!

              ದೇಹುದ ಚರಣ್, ಸ್ಥಾನಕ್, ಚತುರ್ಭುಜ ವಿಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಎರಡೂ ಬದಿಗಳು ಅವನ ವೇಣುವಿನ ರಾಗಗಳಿಗೆ ಆಕರ್ಷಿತವಾಗುತ್ತವೆ.

🪈वेणूगोपाल🪈

त्याच्या वेणूचे स्वर गाईंनाच नव्हे 

तर हिंस्त्र श्वापादांनाही भुरळ घालत असतं.

               वेणू गोपाल! आपल्या या लाडक्या कान्हाचे कुठलेही नाव असो, सारेजण आणि प्रत्येक जणच मोहित होतोच होतो! तर हा वेणू गोपाल, त्याची वेणू, त्याच्या वेणूचे स्वर या साऱ्या बद्दल अनेक कथा प्रचलित आहेत. आपण साऱ्यांनीच ऐकलेल्या आहेत. त्यापैकी एक म्हणजे असे म्हणतात आपल्या गोपाळाच्या वेणूचे सूर ऐकून हिंस्त्र पशु सुद्धा भुरळून जात असतं. हिंस्त्रपणा विसरून जात आणि गोपाळा पाशी येऊन बसून त्याचे वेणूचे सूर ऐकत असतं. हेच कथानक या शिल्पातून प्रदर्शित केलेले आहे. हे शिल्पं बघून ही कथा जणू सत्यात घडलेलाच प्रसंग वाटावा इतके चैतन्यमयी शिल्पं!

ವೇಣು ಗೋಪಾಲ್! ನಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿಯ ಕನ್ಹನ ಹೆಸರು ಏನೇ ಇರಲಿ, ಎಲ್ಲರೂ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲರೂ ಆಕರ್ಷಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ! ಆದ್ದರಿಂದ, ಈ ವೇಣು ಗೋಪಾಲ್, ಅವನ ವೇಣು, ಅವನ ವೇಣುವಿನ ಶಬ್ದದ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಕಥೆಗಳಿವೆ. ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಅವುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ್ದೇವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು, ಕಾಡು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಸಹ ನಮ್ಮ ಗೋಪಾಲನ ವೇಣುವಿನ ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ಆಕರ್ಷಿತವಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಾಡುತನವನ್ನು ಮರೆತು ಗೋಪಾಲನ ಬಳಿ ಬಂದು ಕುಳಿತು ಅವನ ವೇಣುವನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾದ ಕಥೆ ಇದು. ಈ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ, ಈ ಕಥೆ ನಿಜವಾದ ಘಟನೆಯಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಈ ಶಿಲ್ಪಗಳು ತುಂಬಾ ಎದ್ದುಕಾಣುತ್ತವೆ!

®️©️आनंदी पाऊस 

(गोष्टी माझ्या पर्यटनाच्या...)

१४ जुलै २०२५ 

®️©️ಶುಭ ಮಳೆ

(ನನ್ನ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಷಯಗಳು...)

ಜುಲೈ 14, 2025