सुंदर ते घर (गॅलरीतील गमती जमती)

सुंदर ते घर 

(गॅलरीतील गमती जमती)

                                                                                   


                                                                                    आमच्या या गॅलरीत , दोन खाटा ठेवलेल्या असत . खाट म्हणजे एक आयताकृती लाकडाची चौकट आणि त्याला चार पाय असतात . या आयताकृती लाकडाच्या चौकटीत पांढऱ्या सुताच्या दोरीने एका विशिष्ट प्रकारे वीण घातलेली असते . या खाटेचा उपयोग बसायला , लोळायला , झोपायला करता येतो . आमची आई (आजी) रात्रीची कायमच , या खाटेवर झोपत असे . अजून एक महत्वाचा उपयोग म्हणजे वाळत घालणे . या खाटेवर पापड वगैरे सारखी वाळवणं वाळत घालता येत असत . तसेच काही खास कारणाने , एखादे धान्य आंबट ओले वाळवून हवे असेल , तर घरातच किंवा सावलीत या खाटेवर चादर किंवा त्यासारखेच काही कापड अंथरून त्यावर वाळवता येते . चादर किंवा काही कापड अगदी आवश्यक असते  , कारण खाट सुताच्या दोरीने विणलेली असल्याने , जाळीदार असते . चादर किंवा कापड नाही घातले तर , त्या दोरीच्या वीणेमधून सगळे धान्य खाली गळून जाईल . जेव्हा वापरात नसेल तेव्हा ही उभी करून ठेवली जाते म्हणजे तेव्हढी जागा मोकळी होते . दोन्ही बाजूने उभी करून ठेवता येते लांबीची बाजू जमीनीलगत किंवा रुंदीची बाजू जमीनीलगत . रुंदीची बाजू जमीनीलगत ठेवली तर ती पडून जाण्याची शक्यता असते . त्यामुळे अगदीच जागेची कमतरता असेल तरच तशी ठेवली जाते . अन्यथा लांबीची बाजू जमीनीलगत ठेवली जाते . पूर्ण सुरक्षित , पडण्याची जराही शक्यता नाही . आणि मग अशा या खाटेवर सहसा कपडे वळत घातले जातात . 

                                                                                        तर अशा या दोन खाटा आमच्या गॅलरीत ठेवलेल्या असत , लांबीची बाजू जमीनीलगत ठेवून . एक खाट आणि त्यापुढे दुसरी खाट . अशा ठेवल्या म्हणजे गॅलरीच्या रुंदीत , थोडी जागा शिल्लक राही आणि इकडून तिकडे जायला यायला शक्य होई . पण थोडे काळजीपूर्वक चालावे लागे नाहीतर त्या खाटेचे पाय लागण्याची हमखास शक्यता . 

                                                                                         सुट्टीच्या दिवशी आम्ही मुली , या दोन्ही खाटांची जागा आणि दिशा पार बदलून टाकत असू . दोन्ही खाटा सामोरासमोर ठेवत असू , जेणे करून दोन्ही खाटांचे पाय एकमेकांसमोर येतील . असे केले की खाटांच्या विणलेल्या बाजूंच्या मध्ये , एका पायाच्या उंची इतकी किंवा त्याच्या दुप्पट म्हणजे दोन पायांच्या उंचीची पोकळी तयार होई . मग या दोन विणलेल्या बाजू आम्हा मुलींच्या  घराच्या दोन भिंती होत असत . या खाटांवर साडी किंवा पातळ वाळत घातलेले असे . मग आम्ही तेच वरच्या बाजूला , एका खाटेपासून दुसऱ्या खाटेपर्यंत , संपूर्ण लांबीवर पसरवत असू .  मग हे आमच्या घराचे छप्पर होत असे . दोन्ही टोकांना या पातळावरुन आणि खाटेच्या वरच्या पायांवरून टॉवेल टाकत असू , ही खाटेच्या दोन टोकांना , दोन दार तयार होत असत , आमच्या घराची . पण ही दार उघडायची म्हणजे तो टॉवेल वर करावा लागे , (म्हणजे रोलिंग शटर सारखे) नेहमीच्या दारांसारखी नव्वद अंशात फिरवून उघडणारी नसत . आमच्याकडे हवामान कायम उष्णच . ह्या ओल्या साडी , पातळ आणि टॉवेल मुळे आमचे घर छान मध्यवर्ती वातानुकूलित होत असे ! काय भारी गारेगार वाटे आमच्या या घरात आणि सोबत साबणाचा मंद मंद , हवा हवासा वाटणारा सुगंध !! अहाहा अगदी स्वर्गाहून सुंदर !!!

                                                                                        मग आमच्या या घरात , आम्ही आमचा सगळा संसार मांडत असू . जी काय भातुकली असे आमच्याकडे ती सगळी इथे मांडली जात असे . आधीच्या लेखात उल्लेख आलाच आहे , समोर असलेल्या भल्या मोठ्या कडुनिंबाच्या झाडाचा . मग जर कडुलिंबाच्या निंबोळ्यांचा मौसम असेल तर काही पिकलेल्या निंबोळ्या तोडत असू . या पिकलेल्या निंबोळ्या , पिकलेल्या आंब्यासारख्या पिवळ्याधम्म आणि मऊ असतात . मग आम्ही त्या आंब्यासारख्या चोळून-चोळून त्याचा रस काढायचो . आंब्याप्रमाणेच यात सुद्धा एक लांबुळती बी असते , मग ती निपटून काढायची . अर्थातच हा रस खाणे शक्य नसे . कारण आंबा जितका गोड , तितक्याच या निंबोण्या कडू ! पण हे सगळं करायला खूप मज्जा येत असे !!

                                                                                    जेव्हा केव्हा या निंबोण्यांचा मौसम नसे , त्यावेळी मुरमुरे धावून येत , आमच्या मदतीला . मुरमुरे पाण्यात भिजवायचे आणि मग हे भिजवलेले मुरमुरे भांड्यात टाकले , की ती भाजी , तव्यावर टाकले की ती पोळी किंवा भाकरी , कुकर मध्ये टाकले की भात ! मग सगळा स्वयंपाक तयार झाला , की आम्ही अगदी येथेच्च आडवा हात मारून जेवत असू . अगदी काही क्षणात सगळ्या स्वयंपाकाचा फडशा पडत असे . मुरमुरे म्हणजे माझा एकदम आवडीचा खाऊ अगदी आजतागायत ! पण हे मुरमुरे पाण्यात भिजवूनच का , कुणी सांगितले , केव्हा कुणाच्या डोक्यात ही कल्पना आली  वगैरे वगैरे तपशील जराही आठवत नाहीये , माहिती नाहीये अगदी आजतागायत . पण आज लिहीतांना फार गम्मत वाटतेय आणि हसू येतेय या सगळ्या प्रकारची ! एक मात्र खूप आवडे मला . मुरमुरे पाण्यात भिजवले की एक विशिष्ट आवाज येतो , तो ऐकायला मला फार आवडे . आजही माझ्या कानात मला स्पष्ट ऐकू येतोय तो आवाज ! आता मात्र मला वाटतंय तो आवाज एकदा परत स्पष्ट ऐकण्यासाठी तरी थोडे मुरमुरे पाण्यात भिजवावे . 

                                                                                   हा अख्खा दिवस आमचा , या आमच्या घरातच जात असे . कधी शाळा चालू असतांना , मध्येच एखाद्या सुट्टीच्या दिवशी हा कार्यक्रम होत असे . अशा वेळी जर आमचा गृहपाठ करायचा बाकी असेल तर , तो सुद्धा या आमच्या घरात बसूनच पूर्ण होत असे . हल्ली मात्र वेगवेगळ्या आकाराची आणि त्यावर वेगवेगळे रंगीत चित्र छापलेली आयतीच घर(टेन्ट) मिळतात बाजारात . पण एकदा एक घेतले की त्याचा आकार आणि रंग एकच राहणार . आमच्या या घराचा आकार तोच राहत असे पण त्याचे रंग आणि त्यावरील चित्र प्रत्येक वेळी वेगवेगळी असत . असे ते आमचे , ...... 

                                                                                                    सुंदर ते घर........ 

उभे खाटेवरी ......!!!!

याच लेखाची ध्वनिफीत 

आनंदी पाऊस

गॅलरीतील गमती जमती 

१३ सप्टेंबर २०१९ 

   

लाकडी खाट 

लांबीची बाजू जमिनीला समांतर ठेवून 

उभी करून ठेवलेली खाट 

अशी एक खाट आणि त्याच्या अगदी समोर 

पायांच्या बाजूने दुसरी खाट अशीच उभी करून ठेवायची 

जेणे करून दोघी खाटेचे पाय समोरा-समोर येतील आणि 

त्यावरून साडी , पातळ , टॉवेल वगैरे घालायचे की तय्यार

आमचे घर ! 

रुंदीची बाजू जमिनीला समांतर 

ठेवून उभी करून ठेवलेली खाट 

निंबोण्या 

हल्ली बाजारात मिळणारी वेगवेगळ्या आकाराची घर(टेन्ट)

हल्ली बाजारात मिळणारी वेगवेगळ्या आकाराची घर(टेन्ट)