आईस क्रीम पार्टी (गच्चीवरील गमती जमती)

  आईस क्रीम पार्टी 

(गच्चीवरील गमती जमती)

                                                                

                                                                     हल्ली आईसक्रीम म्हणजे घरात कायमच असतेच , फ्रीझ घरात असल्याने . पण चौधरी सदन मध्ये राहात असतांना घरात फ्रीझ नव्हते . त्यामुळे ही आईसक्रीम पार्टी खूपच खास असे ! अगदी मला आठवते आणि समजते तेंव्हापासून आमच्याकडे ही आईसक्रीम पार्टी उन्हाळ्यात एकदा हमखास होतेच होते ! 

                                                              ही पार्टी म्हणजे सुद्धा एक मोठ्ठा सोहळाच असे . जवळ जवळ दिवसभर लगबग आणि तयारी चालू असे . बऱ्याच गोष्टींची तयारी करावी लागे यासाठी . सगळ्यात महत्वाचा म्हणजे आईस क्रिम पॉट . हा भाड्याने मिळत असे . आमचा नेमका दिवस ठरला , की त्याच्या आदल्या दिवशी जाऊन , काही पैसे देऊन , आगाऊ राखून ठेवावा लागे . या पार्टीचा दिवस सुद्धा ठरलेला होता . तो म्हणजे आमच्या पिटूचा वाढदिवस . पण त्याच्या नक्की कितव्या वाढदिवसापासून ही प्रथा चालू झाली हे मात्र नीट आठवत नाही मला . पण अगदी आत्ता आत्ता पर्यंत , म्हणजे त्याला मुलगा होईपर्यंत , हा दिवस अगदी नक्कीचा ठरलेला होता . 

                                                                मग सकाळीच दूध घेऊन यावे लागे . हे काही थोडे थोडके नसे . कमीतकमी पंधरा ते वीस लिटर ! मग हे दूध तापवणे आणि थोडे आटवणे . त्यात साखर आणि खवा घालून , ते गार होण्यासाठी ठेवून दिले जाई . मग दुपारून आईस क्रीम पॉट घेऊन यावा लागे . तो चांगला घासून धुवून ठेवला जात असे  आणि  त्याच्या बाहेरच्या लाकडी पिंपात पाणी भरून ठेवले जाई , ते कुठे कुठे गळके आहे हे बघण्यासाठी . संध्याकाळी बर्फ सुद्धा आणून ठेवला जाई , तो ही जवळ जवळ वीस-पंचवीस किलो . हा वेगाने वितळून जाऊ नये म्हणून तरटात गुंडाळून ठेवला जात असे . आणि आणून बाथरूम मध्ये ठेवला जाई . कारण हीच जागा त्यातल्या त्यात थंड जागा आणि दुसरे म्हणजे बर्फ वितळून होणाऱ्या पाण्याचा आपोआप निचरा होऊन जात असे . एक महत्वाची गोष्ट म्हणजे खडी मीठ . हे आधीच आणून ठेवलेले असे . घरात सैपाकाला सुद्धा खडे मीठच वापरले जाई , पण हे एकदम पांढरे शुभ्र असे . आईसक्रीम साठी वापरले जाणारे मीठ  मात्र काळपट असे , अशी ही या सगळ्या सामुग्रीची जुळवाजुळव चालू असे दिवसभर . 

                                                              या दिवशी संध्याकाळी आम्ही मुलं जेवतच नसू . मोठे लोकही थोडी थोडी मुगाची खिचडी खात असत फक्त  आणि मग पोटभर आईस क्रीम ! नुसते आईस क्रीम ! आणि फक्त आईस क्रीम !!! आणि मग सगळी पुरुष मंडळी घरी आली , त्यांची जेवणं झाली , की  तोपर्यंत थोडा अंधारही पडलेला असे आणि वातावरणातील उष्णताही कमी झालेली असे . मग एक एक करत सगळे सामान गच्चीवर आणले जाई , बर्फ सोडून . अगदी आईसक्रीम पॉट पासून ते खाण्यासाठी लागणारे चमचे वाट्यांपर्यंत सगळे . आईसक्रीम खाण्यासाठी खास असलेले वाडगे फक्त चार किंवा सहाच होते . ते घरातील सगळ्यात लहान मुलांना मिळतं . एक लहान खाणारे भावंडं वाढले की मोठ्या भावंडांची संधी हुकत असे या वाडग्यामध्ये खायची . खास सपाट चमचे सुद्धा होते , आईस क्रीम खाण्यासाठी . हे सगळे फक्त ह्याच  दिवशी वापरात निघत असत . बाकीचे तीनशे चौसष्ट दिवस सैपाक घरातील शोकेसची शोभा वाढवत असत . आता अगदी आम्हा प्रत्येकाच्या घरी कित्येक डझनानी वाडगी आणि चमचे असतील पण त्यातील कित्येक , वर्षानुवर्षे वापरलेही जात नसतील . ...... 

                                                             मग गच्चीवर आईसक्रीम पॉट ची जुळवाजुळव सुरु होत असे . सगळ्यात किचकट आणि मनावर ताण हे आणणारे काम . कारण हे नाहीच झाले , तर पुढे काहीच शक्य नसे . मग जुळवाजुळव नीट झाली की नाही हे बघण्यासाठी , तो आधी रिकामाच फिरवून बघावा लागे . तो सहज पणे फिरायला हवा . त्यानंतर  एकदा का खात्री पटली , की मग त्याचे झाकण उघडून आतल्या धातूच्या भांड्यात दूध घातले जाई . मग नीट बंद करून पुन्हा फिरवून पहिला जात असे . सगळे सुरळीत झाल्यावर मग खालून कुणीतरी  मोठ्या मंडळी पैकी बर्फ फोडून देत असत त्या बर्फाच्या लादीतून आणि मग आम्ही मुलं तो एका भांड्यात घालून वर आणत असू . हे भांडं वर आणण्याच काम आम्हा सगळ्यांनाच आवडे . त्याच कारण म्हणजे आम्हाला बर्फ खायला फार आवडे ! मग वर आणता आणता भांड्यातील एकदा छोटासा तुकडा पटकन मटकावता येत असे . 

                                                             मग हे वर आणलेले बर्फाचे तुकडे धातूच्या आणि लाकडी पिंपाच्या फटीत टाकले जात आणि मध्ये-मध्ये मिठाचे थर . अगदी वरपर्यंत भरले जाई . या लाकडी पिंपाला जे एक भोक असे , ते कापडी चिंधीने किंवा वर्तमानपत्राच्या कागदाच्या घड्या घालून , त्याने बंद केले जात असे . बर्फ वितळून त्याचे झालेले पाणी वाहून जाऊ नये म्हणून केलेली ही योजना . तेंव्हा मग कुठे प्रत्यक्ष आईसक्रीम तयार करण्याची क्रिया सुरु होत असे . ह्याला असलेली  एक मूठ धरून फिरवायला सुरु करावे लागे , म्हणजे मग ते धातूचे भांडे आणि त्याच्या आत असलेला पंखा दोन्ही फिरत असतं . हे फिरवण्याचे काम आम्हा मुलांना फार आवडत असे . पण बऱ्याच वेळा या पॉट मध्ये काही ना काही गडबड असे आणि तो नीट फिरतच नसे . मग कोणातरी मोठया व्यक्तीला त्यावर दाब द्यावा लागे , तेंव्हा तो नीट फिरत असे .  कधी कधी जर फारच वाईट अवस्था असेल , तर चक्क घरातील एखाद्या सगळ्यात लहान मुलाला त्यावर उभे करण्याची वेळ येत असे , तेव्हा कुठे तो सुरळीत पणे फिरत असे . लहान असल्याने त्या मुलाला स्वतःचा तोल सांभाळता येत नसे , त्याला कुणालातरी आधार द्यावा लागे आणि ही सगळी कसरत आईसक्रीम पूर्ण तयार होईपर्यंत चालत असे ! बर जो फिरवत असे , त्याचे कितीही हात दुखून आले तरी तो तसे मान्यच करीत नसे . पण प्रत्येकाला संधी मिळावी आणि आमच्यात भांडण होऊ नये म्हणून मग कोणीतरी मोठी व्यक्ती निर्णय घेऊन एकाला बाजूला करून दुसऱ्याला संधी देत असे . 

                                                        सुरवातीला हे सगळे फार सोप्पे जात असे फिरवायला . पण हळूहळू जसजसे आतील दूध गोठायला लागे , तसतसे हे फिरवायला थोडे थोडे कठीण होत जात असे आणि  जास्त शक्ती लावावी लागत असे . खूप त्रास पडत असे , पण आनंदही तितकाच होत असे . कारण आईस क्रीम लवकरच तयार होणार याची ती पक्की खुण असे !  हे सगळे चालू असताना एक फार महत्वाची बाब , ती म्हणजे बर्फ वितळून त्याचे पाणी होत असे . मग ह्या पाण्याच्या पातळीकडे नीट लक्ष द्यावे लागे . आतल्या धातूच्या भांड्याच्या झाकणाच्या जवळपास येत कामा नये . मग ही पातळी कमी करण्याकरिता लाकडी पिंपाला असलेले चिंध्या लावून बंद केलेले भोक थोडा वेळ उघडायचे आणि थोडे पाणी वाहून जाऊ द्यायचे . हे पाणी सोडतांना सुद्धा ते आमच्या बसण्याच्या जागी येणार नाही याची काळजी घ्यावी लागे, अन्यथा बसण्यासाठी अंथरलेल्या सतरंज्या ओल्या होणार  आणि पाण्याची पातळी वाढली की ते पाणी धातूच्या भांड्यात जाऊन सगळा आईस क्रीम खारट होण्याची शक्यता असे . फारच वाईट लागते  मग ते आईसक्रीम . 

                                                       शेवटी हे फिरवणे इतके कठीण होऊन बसे , की आम्हा मुलांना ते फिरवणे शक्यच होत नसे . मग घरातील पुरुष मंडळी शेवटचे फिरवून आईसक्रीम तयार करत असत . मग एकदा का आईसक्रीम तयार झाला की कधी एकदा वाडगा  हातात मिळतो  आणि कधी एकदा तो आईस क्रीम तोंडात आणि पोटात टाकतो असे होऊन जाई . आधी साहजिकच मुलांचा नंबर लागे . लहान म्हणून , लवकर झोपी जाणार म्हणून आणि सगळ्यात महत्वाचे म्हणजे आम्ही संध्याकाळी जेवलेलो नसल्याने प्रचंड भूक सुद्धा लागलेली असे ! मग काय एकदा का खाणे सुरु झाले की  एकावर एक वाडगी  खाऊन रिकामी  होत असत . स्पर्धाच असे जणू कुणाचे आधी रिकामे होते आणि कोण सगळ्यात जास्त खाते याची . त्यात आम्ही कुणी थकलेले दिसले खावूनखाऊन , की  मोठे लोक चिडवत , अरे काय इतक्यात थकली , घे अजून एक वाडगे ! असे करत करत अगदी पोट तुडुंब भरल्यावर सुद्धा थकले नाहीये हे दाखवायला अजून जास्तीचे खाल्ले जाई . अगदी थोडा वेळातच ते दहा लिटरचे आईसक्रीम फस्त  होत असे . आता  वाटते लहानपणी किती किलो आईसक्रीम खाल्लेय तो एक देवच जाणे ! 

                                                       मग दुसरा घाणा आईसक्रीमचा . या वेळी लाकडी पिंपातील शिल्लक राहिलेला बर्फ आणि पाणी काढून घ्यावे लागे  आणि मग आतले धातूचे भांडे नीट बसवावे लागे जागच्या जागी . परत सगळी क्रिया क्रमाक्रमाने सुरु होत असे . पण तो पर्यंत आम्ही सगळी मुलं जाम थकलेली असू , पॉट फिरवून फिरवून आणि अतिरेकी प्रमाणात आईस क्रीम खाऊन !आम्ही  बऱ्याचदा गच्चीवरच सतरंजी वर पेंगून झोपून जात असू . आई-बाबा (आजी-आजोबा) मात्र सहसा गच्चीवर येत नसत . आईसक्रीम तयार झाले की  त्यांना पुरेल असे आईस क्रीम एका मोठ्या वाडग्यात घालून खाली घरात पोहोचते होत असे . 

                                                      मग दुसऱ्यांदा आईसक्रीम तयार झाले की मम्मी आणि पप्पा लोक जरा निवांतपणे खाऊ शकत असत . कारण तो पर्यन्त आम्हा मुलांची जिथे तिथे लुडबुड कमी झालेली असायची . हे तयार झालेलं आईसक्रीम काढून वाढण्याचे काम पप्पांचे ( दोन नंबरचे काका ) करत . या आईसक्रीमची पण एक मजा असते . वरचे आईस क्रीम फारसे घट्ट नसते . मात्र जसजसे खाली खाली जावे तसतसे एकदम घट्ट असते आणि हेच फार भारी लागते . खरी मजा हे आईस क्रीम खाण्यातच असते ! पण आम्हाला कायम खायची घाई , त्यामुळे सहसा वरचेच आईसक्रीम खात असू आम्ही . पण दुसरे संपत येईपर्यंत परत खाण्याची इच्छा झाली , किंवा झोपेतून जाग आली , तर मात्र हे थोडे खात असू . 

                                                     मग सगळे खाऊन संपले आणि आम्ही जागे असलो किंवा थोडी थोडी झोप काढून जागी झालेल्या असू तर मग आमचा एक वेगळाच खेळ चाले थोडा वेळ . या लाकडी पिंपात काही बर्फाचे तुकडे आणि पाणी शिल्लक असे . पण सगळे खूप खारट ! बर्फ खाण्याच्या लायकीचा नसे . तो फेकून देणे इतकाच पर्याय असे . किंवा क्वचित आईस क्रीम शिल्लक राहिला तर तो रात्र भर ह्या उरलेल्या बर्फात आणि थंड पाण्यात ठेवावा लागे फ्रीझ नसल्यामुळे . मग आम्ही गुपचूप या बर्फाचे छोटे छोटे तुकडे घेऊन कुणाच्यातरी पाठीमागे जाऊन त्याच्या कपड्यात टाकत असू आणि एकदम पाठीला थंड चटका बसुन  ती व्यक्ती जोरात दचकत असे  आणि मग आम्ही खदाखदा हसायचो !  मग  बर्फाचा तुकडा टाकण्यासाठी एकमेकांच्या पाठीमागे धावत सुटायचो .  मग काही वेळ हाच धमाल खेळ चालत असे ........

आनंदी पाऊस 

 गच्चीवरील गमती जमाती 

 १५ जुलै २०१९